Browsing by Author "Tuncel, Fehmi"
Now showing 1 - 9 of 9
Results Per Page
Sort Options
Item Ankara Üniversitesi Kolejlerindeki Personel ve Öğrencilerin Sağlıklı Yaşam Alışkanlıkları ve Fiziksel Aktivite Bilinç Düzeyleri(Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri, 2015) Tuncel, Fehmi; Spor Bilimleri Fakültesi; Mavi Var,SemiyhaDüzenli egzersiz, beslenme ve stres yönetimini içeren sağlıklı yaşam tarzları hastalıklarda önleyici rol oynarken, günümüzde hızlı yaşam temposuna bağlı kısıtlı hareket ve fast-food tarzı beslenmeye bağlı aşırı kalori tüketimi ile sağlıklı yaşam tarzının olmayışı, kalp damar hastalıkları ile psikosomatik hastalıkların ortaya çıkma oranlarını artırmaktadır (Cagle,2000; Bezner ve ark, 1997; Epstin ve ark, 2002).Okul çağındaki çocuklar ve gençlerle çalışan öğretmenler ile personelin yaşam tarzlarını oluşturan alışkanlıklarının incelenmesi, bu yaş grubuna hem örnek olmaları bakımından ve hem de performanslarının sağlıklı olmalarına bağlı olması nedeni ile önemlidir. Bu nedenle bu çalışmanın amacı, Ankara Üniversitesi’ne bağlı vakıf kolejlerinde çalışan personel ve öğrencilerin sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve fiziksel aktivite bilinç düzeylerini belirlemektir. Çalışmada veri toplama aracı olarak Tuncel ve Tuncel (2009) tarafından oluşturulan “Sağlıklı Yaşam Tarzı ve Fiziksel Aktivite Bilinç Düzeyi” anketi kullanılmıştır. Ankara Üniversitesi Kolejlerinde görev yapmakta olan tüm personele (öğretmen, sekreter, memur, hizmetli, şoför vb.) ve öğrencilere kişisel bilgileri (yaş, cinsiyet, boy, vücut ağırlığı, öğrenim gördükleri ya da çalıştıkları birim gibi) ile yaşam tarzlarını belirlemeye yönelik yanıtlamaları içinellibir (51) maddeden oluşan fiziksel aktivite bilinç düzeylerini belirlemek üzere soruları içeren anket formu dağıtıldı. Personelin (n=67) %58’inin erkek (n=39) ve % 42’sinin kadın (n=28) olduğu anlaşıldı. Öğrencilerin (Ortaokul – n=256; Lise – n=156) ve personelin yaşam tarzlarını belirlemeye yönelik olarak sorular soruldu (yaş, boy, vücut ağırlığı, dinlenme nabzı, sistolik ve diyastolik tansiyon, sigara ve alkol tüketme, kolesterol, yakın akraba hastalıkları, check-up yaptırma alışkanlıkları, yeme-içme alışkanlıkları –balık, fastfood, kola, çay/kahve/neskafe tüketimi, kahvaltı yapma-yapmama, stresi yönetme, bilgisayar/TV alışkanlıkları, egzersiz alışkanlığı vb), ve elde edilen veriler frekans ve yüzde ile açıklandı. Toplam ellibir (51) maddeden oluşan“fiziksel aktivite bilinç düzeyleri”ni belirlemeye yönelik sorulara verilen yanıtlardan, personel, lise öğrencileri ve ortaokul öğrencileri içinde “en düşük ilk 5 madde” ile “en yüksek ilk 5 madde” ayrı ayrı tespit edildi.Gruplararası farklılıklarda, sıra ortalamaları dikkate alındığında, personelin fiziksel aktivite bilinç düzeylerinin, lise öğrencilerinin (u=3372.00 p<.05) ve ortaokul öğrencilerinin (u=4312.50 p<.05) bilinç düzeylerinden yüksek olduğu saptandı.Item Dershane öğrencilerinin fiziksel aktivitede bulunma değişkenine göre sürekli kaygı, sınav kaygısı ve sosyal beceri düzeyleri ile sınav performanslarının değerlendirilmesi(Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2012) Dalkıran, Oğuzhan; Tuncel, Fehmi; Beden Eğitimi ve Spor ÖğretmenliğiThe aim of the study is to determine whether there are differences between the trait anxiety, the examination anxiety, the social skill levels and examination performance of the 8th grade students at the primary school and 12th grade students at the secondary school attending the SBS and YGS private courses regularly according to the variable of physical activity participation.The sample of this study, conducted through the scanning model, totally consists of 1319 randomly-selected private teaching center's students from 31 provinces, 736 of whom participate in physical activities and 583 of whom do not participate in physical activities, as well as 665 of them are 8th graders and 654 of them are 12th graders.Research data is collected by the form developed to collect personal information by the researcher, a 20-item trait anxiety sub-scale of the State Trait Anxiety Inventory developed by Spielberger and colleagues(1970) to determine the participants? levels of trait anxiety and translated into Turkish by Oner and Le Compte (1982) ,the examination anxiety scale published in the official site of the Ministry of Education in order to measure examination anxiety and used as a measure of assessment in all private teaching centers, the Social Skills Inventory developed by Riggio(1986) and adapted into Turkish by Yüksel (1998) .SPSS package program was used to analyze the data and the statistical significance level was adopted as the alpha value was 0.05.As a result, the trait and examination anxiety of the female students is higher according to the gender variable. It was found that female students have higher levels of social skills.It was determined that students' not being able to spare time for free time activities was largely due to the lack of time. The majority of the research group is not able to overcome the negative effects of studying for an exam process. In parallel to this result, exam result is an important factor for the majority of students in terms of establishing and proving themselves.YGS group students are significantly more concerned in terms of the trait anxiety level; SBS group students are significantly more concerned in terms of the examination anxiety.It was determined that the trait and examination anxiety levels of the students involved in physical activities are significantly lower while the social skill levels are significantly higher.The comparison of the SBS performance according to the physical activity participation did not differ significantly. However, the performance of YGS was found to be significantly higher in favor of the students who do not participate in physical activity.Social skill levels of those participating in recreational activities are higher, and the trait anxiety and the examination anxiety levels are lower with respect to those who do not participate in physical activities. Although there is no significant difference according to the exam performance, it was determined that those who participate in recreational activities have higher exam point average.Item Kontrast su terapisi ve elektroterapi uygulamalarının bireysel ve takım sporlarında gecikmiş kas ağrısına etkileri(Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2016) Var, Sevde Mavi; Tuncel, Fehmi; Beden Eğitimi ve Spor ÖğretmenliğiBu araştırmanın amacı sporcularda oluşturulan gecikmiş kas ağrısı sonrasında uygulanan kontrast su terapisi ve elektroterapi uygulamalarının etkilerini incelemektir. Böylelikle kontrast su terapisi ve elektroterapi uygulamalasının gecikmiş kas ağrısı üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğu araştırılmıştır. Çalışmaya Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi'nde öğrenim gören, bireysel (güreş, boks, taekwondo) ve takım (futbol, hentbol, voleybol) sporlarıyla uğraşan, en az 3 yıllık spor deneyimine sahip olan, aynı zamanda aktif sporculuk hayatı devam eden 18-28 yaş arası toplam 45 gönüllü erkek sporcu katılmıştır. Katılımcılar rasgele kontrast su terapisi (KST) grubu (n=13), elektroterapi (ET) grubu (n=16) ve kontrol (KT) grubu (n=16) olmak üzere 3 gruba ayrılmışlardır. Gecikmiş kas ağrısı (GKA) oluşturmak için; sporcların daha önce belirlenen maksimal izokinetik kuvvetlerinin %80'i ile sağ ve sol bacakları ayrı ayrı en üst ağrı seviyesine ulaştırılana kadar çalıştırılmıştır. Kan örnekleri her katılımcıdan sırasıyla test öncesi, test sonrası, 6. 24. ve 48. saatlerde olmak üzere 5 kere alınmıştır. Test öncesi, test sonrası, 6. 24. ve 48. saatlerde olmak üzere 5 farklı zamanda katılımcıların kas hasarını tespit etmek için kandaki CK ve NT düzeylerine bakılmıştır. Aynı zamanda sporcuların ağrı seviyelerini belirlemek için 5 farklı zamanda GAS (görsel analog skalası) kullanılmıştır. Bulgular incelendiğinde; bireysel ve takım sporu yapan sporcularda zaman içerisindeki CK değişimi istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur [p<0,05 (p=0,001)]. Test öncesi zamana göre 6.saatteki CK değeri her bir grupta en yüksek seviyededir. Bununla beraber 6. 24. ve 48. saatlerde KO grubunun CK ortalaması diğer gruplara göre en yüksek seviyededir (6.saat=326,06±181,18, 24.saat=337,94±197,94, 48.saat=278,56±158,38). NT değeri açısından gruplar ve zaman etkileşimi anlamlı bulunmazken sadece zaman içerisindeki değişim istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur [p<0,05 (p=0,001)]. NT değeri açısından 6. saatte KO grubunun ortalaması diğer gruplara göre en yüksek seviyede bulunmuştur (6.saat=60,69±8,01). Ayrıca KST grubunda test öncesi zamandan son zaman olan 48. saate kadar olan sürede düşüş görülmüştür (dinlenme=54,00±8,36, 48.saat=50,92±7,29). Yani KST grubunda NT seviyesi test öncesi seviyesinden de daha düşük seviyeye ulaşmıştır. 48.saatte en yüksek NT ortalamasının ET grubuna ait olduğu görülmüştür. Fakat gruplar karşılaştırıldığında 48. saate göre NT değerlerinin anlamlı olmadığı görülmüştür [F=0,563; p>0.05 (p=0,574)]. Bununla beraber KO grubunun 6. saatte ortalaması diğer gruplara göre en yüksek seviyededir (6.saat=2,38±1,784). GAS değerleri incelendiğinde ise KST grubunda 24. ve 48. saatteki GAS değerlerinin diğer gruplara göre daha düşük olduğu görülmüştür (24.saat=0,62±0,870, 48.saat=0,40±0,737). Yani KST grubunun ağrı seviyesi dinlenme anındaki seviye olan 0 ağrı seviyesine ulaşmıştır. Sonuç olarak GAS değerindeki değişim grup, zaman ve hem grup hem de zaman değişimi açısından istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,05). GAS değeri açısından KST grubunun KO grubundan farkı ve ET grubu ile KO grubu arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Sonuç olarak bu araştırmaya göre sporcularda oluşan gecikmiş kas ağrısı sonrası yapılabilecek en etkili uygulamanın kontrast su terapisi olduğu ve elektroterapi (TENS) uygulamasının da kas ağrısını gidermekte pasif dinlenmeye göre daha etkili sonuçlar verdiği söylenebilir.Item Mardin Midyat'taki ilköğretim kurumlarında işlenen beden eğitimi derslerine yönelik öğrencilerin, öğretmenlerin ve yöneticilerin görüşleri(Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2006) Altıntaş, Halil Alper; Tuncel, Fehmi; OtherSUMMARYThe Thoughts Of Students, Teachers And Managers About Physical EducationClasses Of Primary Education Schools In Midyat, Mardin.The purpose of this study was to determine the evaluation of physicaleducation classes by students, teachers and managers of primary education schools.Totally 256 students (148 boys, 108 girls) from 6 primary schools in Mardin, Midyat,44 teachers and 30 managers of randomly selected schools participated in this study.The attitude scale about physical education classes in primary education schools wasgiven to the students. The attitude scale about aim of the physical education classesand benefit of the physical education classes was given to the teachers and managersof the schools. The data obtained from the scales have been explained and interpretedwith numbers and percentages. Independent sample t test has been used incomparisons and alpha level of 0,05 was set for Statistical significance for allanalysis.Based on the results of this investigation, it can be seen that, physicaleducation is very important in fitness and physical development, in acquiring thehabit of making sports regularly and moreover it is very important in decreasingstress and anxiety and feeling ease and relax. So, it must take a part in thecurriculum. It is determined that, there are some differences in the opinions ofstudents, the variable of gender and teachers/managers of the schools.Key Words: Physical Education and Sport, Primary Education, The PhysicalEducation Classes.Item Müziğin aerobik ve anaerobik performansa etkisinin incelenmesi(Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2017) Köse, Bereket; Tuncel, Fehmi; OtherMüziğin Aerobik ve Anaerobik Performansa Etkisinin İncelenmesi Bu çalışma müziğin aerobik ve anaerobik performansa etkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmaya basketbol (n=10), kick boks (n=10) ve atletizm (n=10) branşından (yaş:21,63±1,94 yıl; boy:175,16±9,95 cm; Va:68,76±14,33 kg) 15'i erkek 15'i kadın olmak üzere toplamda 30 gönüllü katılmıştır. Katılımcılar üç farklı durumda (sedatif müzik, motivasyonel müzik, müzik olmadan) aerobik ve anaerobik testlere 48 saat ara ile katılmışlardır. Elde edilen verilerin analizinde SPSS 23 paket programı kullanılmıştır. İstatistiksel analizler için Anova ve nonparametrik test olan Friedman analizleri uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda müziğin bütün branşlarda ve cinsiyet değişkeninde anaerobik güç ve kapasite değerlerine ve aerobik egzersiz esnasında KAH ve AZD üzerinde etkisinin olmadığı bulunmuştur (p>0,5). Katılımcıları branşlara ayırmadan yapılan aerobik ölçümlerde motivasyonel müziğin sedatif müziğe göre performansı % 2,63 olarak arttırdığı (p<0,05), müziksiz duruma göre ise istatistiksel anlamda fark olmamasına rağmen performansı % 2,51 arttırdığı bulunmuştur (p>0,05). Cinsiyet değişkenine göre sonuç değerlendirildiğinde erkeklerde motivasyonel müziğin, istatistiksel anlamda müziksiz duruma göre performansı % 4,08 arttırdığı bulunmuştur (p<0,05). Branşlara göre sonuç değerlendirildiğinde ise yalnızca basketbolcularda motivasyonel ve sedatif müziğin, müziksiz duruma göre VO2maks'ı sırasıyla % 6,7 ve % 6,1 arttırdığı bulunmuştur (p<0,05). Bütün branşlarda ve cinsiyet değişkeninde aerobik ve anaerobik ölçümler sonrası 15 dakikalık toparlanma esnasında kandaki laktatın yüzdesi müzikli durumda, müziksiz duruma göre daha hızlı düşüş göstermektedir. Sonuç olarak müzik dinlemenin aerobik performans üzerinde etkili olabileceği ve müziğin ergojenik yardımcı olarak egzersiz esnasında kullanılabileceği, egzersiz sonrası daha hızlı toparlanma sağlayabileceği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Aerobik, Anaerobik, Müzik, Motivasyonel, Performans.Item Sporda sürdürülebilirliğin değerlendirilmesi(Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2013) Koçak, Funda; Tuncel, Fehmi; Beden Eğitimi ve Spor ÖğretmenliğiThe aim of this study was to determine the students? thoughts towards sport sustainability who were studying at the sports departments of State Universities in Ankara. The research?s sample group consisted of 671 students who were studying at the department of sports at Ankara University, Gazi University and Hacettepe University. Personal information form and Sport Sustainability Questionnaire (SSQ) form were developed by the researcher to use for data collection. Coronbach?s Alpha value was 0.91. The data?s, normal distribution for the data were analyzed with non-parametric tests. Data obtained from the survey was tested by mean, median, Standard deviation, minimum and maximum values, percentage, Mann-Whitney U test and Kruskall-Wallis test. The analysis of the attitude averages of points showed that the students had a positive sustainability. Sustainability of attitudes among men was similar to those of women and women had higher valued than men in individual attitudes toward sustainability. There were also differences according to the sport department the students were studying. Sports management students had higher sustainability attitude scores than other students. In addition, the longest living period in the type of settlement municipality also effected the attitudes towards sustainability. Those who lived in big cities were more sensitive to sustainability than other. Those who preferred the area of study to make living had higher sustainability than others. Licensed athletes? attitudes were higher than non-athletes. There was no effect of age, branch, the last school graduated, the class being studied in, the person influenced them to study and the welfare of them over the attitude of sustainability in sport. As a result, the responses of the university students who were studying at sports departments to SSQ were towards the expectations of the investigator.Item Teknoloji destekli aktif oyun programına katılan ortaokul öğrencilerinin deneyimlerinin incelenmesi(Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2018) Yüksel, Hidayet Süha; Tuncel, Fehmi; Spor HekimliğiAraştırmanın amacı teknoloji destekli aktif oyun programına katılan ortaokul öğrencilerinin deneyimlerini fiziksel okuryazarlık anlayışının temel döngüsü çerçevesinde keşfetmektir. Çocukların motivasyon, fiziksel yeterlik ve çevreyle etkileşime ilişkin deneyimlerini çok yönlü olarak ortaya koyabilmek için bu çalışmada karma yöntem yaklaşımı tercih edilmiştir. Araştırmaya amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ile belirlenmiş 21 ortaokul öğrencisi (11 kız, 10 erkek) ve 2 aday öğretmen (1 kadın, 1 erkek) katılmıştır. Nitel verilerin toplanmasında; yarı yapılandırılmış bireysel ve odak grup görüşmeleri, genişletilmiş alan notları ve yansıtıcı günlükler; nicel verilerin toplanmasında ise; mekik koşusu testi, 20 m. sürat koşusu testi, illinois çeviklik testi, reaksiyon değerlendirme testi, otur-uzan testi, flamingo denge testi ve Tanita cihazı kullanılmıştır. Araştırmada nitel verilerin analizinde Nvivo 11 programı kullanılarak kelime analizi ve tematik analiz; nicel verilerin analizinde ise SPSS 22 programı kullanılarak betimsel istatistikler ve ilişkili örnek t testi yapılmıştır. Araştırmanın ilk sorusuna ilişkin geçmiş fiziksel aktivite ve oyun deneyimleri kategorisinde, çocukların programa katılmadan önceki süreçte sürekli aynı oyunları oynama, serbest kalma ve yeterince aktif olamama gibi olumsuz deneyimler yaşadıkları ama yine de beden eğitimi dersini sevdikleri ortaya çıkmıştır. Öğrenciler bu konuya ilişkin ayrıca çeşitliliğin sağlandığı, daha çok öğretmen desteğinin olduğu ve herkesin eşit katılma imkânı bulabildiği bir beden eğitimi dersi istediklerini belirtmişlerdir. Araştırmanın ikinci sorusuna ilişkin motivasyon boyutunda teknoloji destekli aktif oyun deneyimleri incelendiğinde; teknoloji desteğinin özellikle katılım isteklerinde, eğlenmelerinde ve ilgilerinin devam etmesinde rol aldığı; öğrencilerin ayrıca akış durumu için gerekli olan geri bildirim alma, beceri seviyesine uygun zorlukta göreve katılma, odaklanma ve zaman farkındalığının değişimi gibi özellikleri süreç boyunca deneyimledikleri anlaşılmıştır. Öğrencilerin motivasyonunu sürdürmesinde aktivite ve malzeme çeşitliliği ile birlikte sosyal etkileşim ve iş birliği de katkı sağlamıştır. Araştırmanın üçüncü sorusuna ilişkin güven-fiziksel yeterliğe ilişkin deneyimleri incelendiğinde; fiziksel okuryazarlığın temel döngüsünde anlatıldığı gibi aktivitelere katılım noktasında motive olan çocuklar yapabildiklerinin farkına varmış, harekete ilişkin güvenleri artmış ve hem algılanan fiziksel yeterlikleri hem de gerçek fiziksel yeterlikleri birçok parametrede gelişmiştir. Araştırmanın dördüncü soruna ilişkin olarak çevreyle etkileşim boyutunda deneyimleri incelendiğinde ise, farklı özellikler gerektiren çevrelerde aktivitelere katılan çocukların genel olarak fiziksel aktiviteye ilişkin ilgi durumu ve fiziksel aktiviteye bakış açılarında dönüşüm olmuştur. Tüm bu sonuçlardan hareketle, teknoloji destekli aktif oyun programının fiziksel okuryazarlığın temel döngüsünde yer alan motivasyon, güven-fiziksel yeterlik ve çevreyle etkileşim özelliklerini sağlama ve geliştirme bakımından faydalı olduğu söylenebilir.Item Uşak Karahallı İlçesi ilköğretim okulları birinci kademesinde işlenen beden eğitimi derslerinin sınıf öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi.(Sağlık Bilimleri Fakültesi, 2008) Çiçek, Rıfat; Tuncel, Fehmi; Beden Eğitimi ve Spor ÖğretmenliğiThe purpose of this study was to determine the evaluation of primary school teachers about physical education lessons of primary school education in Uşak, Karahallı. Totally 72 primary school teachers (48 man, 24 women) from all primary schools in Uşak, Karahallı participated in this study. The attitude scale about physical education classes in primary education schools was given to the teacher. The attitude scale about aim of the physical education classes and benefits of the physical education classes was given to the teachers. The data obtained from the scales have been explained and interpreted with numbers and percentages mean standard deviation. The gathering data were interpreted Independent sample t test ,one way anova and post hoc test. Results of the research have been used in comparisons and alpha level of 0,05 were set for Statistical significance in all analysisBased on the results of this investigation, it can be seen that, physical education is very important in fitness and physical development, in acquiring the habit of making sports regularly and moreover it is very important in decreasing stress and anxiety and feeling ease and relax. As a result, itcan be ststed that physical education classes must take part in the curriculum. it is determined that, there are some differences in the opinions of teachers that are related with gender, age, experience and graduated high school.Key Words: Physical Education and Sport, Primary Education, The Physical Education Classes and evaluationItem Yaratıcı drama yönteminin beden eğitimi öğretmen adaylarının sınıf yönetimi öz yeterlik inançları ve iletişim becerileri üzerine etkisi(Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2019) Güler, Damla; Tuncel, Fehmi; Beden Eğitimi ve Spor ÖğretmenliğiAraştırmanın amacı, yaratıcı drama yönteminin beden eğitimi öğretmen adaylarının iletişim becerileri ve sınıf yönetimi öz yeterlik inançları üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Araştırma grubunu 2018-2019 eğitim öğretim yılı güz döneminde Ankara Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Programında öğrenim gören, sınıf yönetimi dersini alan 47 aday beden eğitimi öğretmeni ( 23 deney, 24 kontrol grubunda) oluşturmaktadır. Araştırmada ön test – son test kontrol gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Veriler iletişim becerileri ölçeği ve sınıf yönetimi öz yeterlik inançları ölçeği ile toplanmıştır. Deney grubu on hafta boyunca, haftada ikişer saatlik oturumlardan oluşan 20 saatlik sınıf yönetimi dersini yaratıcı drama yöntemi ile alırken kontrol grubu geleneksel yöntem ile sınıf yönetimi dersini almıştır. Verilerin analizinde öğrencilerin ön test puanları kontrol altına alındığında son test puanları arasında deney grubu lehine anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek amacıyla Tek Yönlü Kovaryans Analizi (ANCOVA) kullanılmıştır. Deney ve kontrol grubu öğrencilerinin ön test puanlarıyla son test puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek amacıyla Bağımlı Örneklemler t-testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre sınıf yönetimi öz yeterlik inançları ve iletişim becerileri puanlarında deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir artış olduğu görülürken, geleneksel yöntemin uygulandığı kontrol grubunun puanlarında ise anlamlı bir değişim olmadığı tespit edilmiştir. Bu bilgiler ışığında, sınıf yönetimi dersinde yaratıcı dramanın yöntem olarak uygulanması, beden eğitimi öğretmen adaylarının sınıf yönetimi öz yeterlik inançlarını ve iletişim becerilerini olumlu yönde geliştirdiği söylenebilir.