Delice Irmağı (Kızılırmak) ihtiyofaunası ve bazı su kalite parametrelerinin araştırılması
No Thumbnail Available
Date
2021
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Fen Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Bu çalışmada, Kızılırmak Nehri’nin önemli kollarından Delice Irmağı’ndaki balık türlerinin ve bazı su
kalite parametrelerinin saptanması amaçlanmıştır. Araştırma Mart 2019-Şubat 2020 tarihleri arasında 22
istasyonda gerçekleştirilmiştir. Balık ve su örnekleri mevsimsel olarak alınmıştır. Balıklar elektrofisher
cihazı ile avlanmıştır. Örneklerin toplam, çatal ve standart boyları ve ağırlıkları arazide ölçülmüş, vücut
özelliklerinin tespiti için her türden uygun sayıda örnek alınmış, diğer bireyler suya geri bırakılmıştır.
Balıkların tür tayinleri yapılarak sistematik kategorileri belirlenmiştir. Tür sayısı ve populasyon
yoğunluklarına göre bazı biyoçeşitlilik indeksleri hesaplanmıştır. Bireylerin morfometrik ve meristik
özelliklerinin temel istatistikleri ve varyasyon katsayıları belirlenmiştir. Morfometrik özelliklere ilişkin
değerlerin bazı vücut ölçümleri ile standart boydaki oranları saptanmıştır. Ölçülen boy ve ağırlık
değerlerine göre her türün boy-ağırlık ilişkisi ve kondisyon faktörü hesaplanmıştır. İstasyonların sıcaklık,
pH, DO, EC, TDS ve Tuzluluk değerleri oksijenmetre ile arazide, diğer parametreler fotometre cihazı ile
laboratuvarda ölçülmüştür. Bu değerler ulusal ve uluslararası yüzeysel su kalite standartları ile
karşılaştırılmıştır. Delice Irmağı’nda 6 familyaya ait 16 tür belirlenmiş olup; Cyprinidae (9) Alburnoides
freyhofi, Alburnus escherichii, Barbus tauricus, Capoeta sieboldii, Capoeta tinca, Chondrostoma
angorense, Pseudorasbora parva, Rhodeus amarus ve Squalius cephalus; Cobitidae (1) Cobitis
simplicispina; Nemacheilidae (3) Oxynoemachelius angorae, Oxynoemachelius brandtii ve
Seminemacheilus lendlii; Cyprinodontidae (1) Aphanius marassantensis; Poeciliidae (1) Gambussia
holbrooki ve Salmonidae familyasından 1 tür Onchorhynchus mykiss tespit edilmiştir. Delice Irmağı’nda
14 türün doğal olarak bulunduğu, P. parva ve O. mykiss’in belli olmayan yollardan geldiği belirlenmiştir.
Endemizm oranı 9 tür ile %56,25’dir. Cyprinidae familyası %56 ile en fazla türe sahiptir. S. cephalus
%18,58 ile en baskın türdür. Biyoçeşitlilik indekslerinden Shannon-Wiener Çeşitlilik (2,40), Simpson
Çeşitlilik (0,89), Simpson Dominantlık (0,11), Simpson Zıtlık (9,12), Pielou Düzenlilik (0,87) ve Margalef
Tür Zenginliği indeksi (4,67) olarak hesaplanmıştır. İhtiyofauna çeşitliliğinin yüksek olduğu anlaşılmıştır.
Boy-ağırlık ilişkisi parametreleri; A. freyhofi b=3,3325, KF=1,4196; A. escherichii b=2,7853, KF=0,9719;
B. tauricus b=2,9681, KF=1,1556; C. sieboldii b=3,0754, KF=1,1144; C. tinca b=2,9957, KF=1,2570; C.
angorense b=3,1353, KF=0,98; P. parva b=3,1873, KF=1,1174; R. amarus b=3,3358, KF=1,4071; S.
cephalus b=3,244, KF=1,3644; C. simplicispina b=2,8712, KF=0,7161; O. angorae b=3,214, KF=0,9641;
O. brandtii b=2,9182, KF=0,9126; S. lendlii b=3,4807, KF=1,1346; A. marassantensis b=3,214,
KF=1,3804; G. holbrooki b=3,247, KF=1,2753 ve O. mykiss’de b=2,856, KF=1,4527 olarak belirlenmiştir.
Su kalitesi yıllık ortalama değerleri; sıcaklık 14,7 oC, pH 8,61, DO 9,21 mg/L, EC 2135,46 µS/cm, TDS
1038,03 mg/L, Tuzluluk 1,19 mg/L, toplam sertlik 461,04 mg/L, bulanıklık 110,71 NTU, renk 16,04 Pt Co, BOD 13,67 mg/L, COD 39,07 mg/L, PO4 17,48 mg/L, SO4 371,67 mg/L, NH3 2,18 mg/L, NO2 0,24
mg/L, NO3 12,52 mg/L, Cl 416,35 mg/L, Ca 113,61 mg/L, Mg 48,11 mg/L, Na 370,81 mg/L, B 0,37 mg/L,
Br 302,06 mg/L, Zn 0,013 mg/L, Fe 0,031 mg/L, As 11,15 mg/L ve Ni 6,98 mg/L olarak tespit edilmiştir.
Ulusal ve uluslararası yüzeysel su kalite kriterlerine göre Delice Irmağı’nda kısmen bozulma olduğu ve
önemli tedbirler alınmadığı takdirde ihtiyofauna üzerindeki tehditlerin artarak devam edeceği
değerlendirilmiştir.
Description
Keywords
Delice Irmağı, İhtiyofauna, İçsu balıkları, Büyüme, Kondisyon, Çeşitlilik indeksleri, Su kalitesi