Kars ve Erzurum illeri sığır besi işletmelerinin ekonomik analizi
No Thumbnail Available
Files
Date
2011
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Bu çalışma, Kars ve Erzurum illeri entansif sığır besi ve mera yetiştiriciliği yapan işletmelerde kaynak kullanım etkinliğini belirlemek ve aynı zamanda işletmelerin kârlılık ve verimliliğini araştırmak üzere yapılmıştır.Araştırmanın gerecini; Kars ili merkez, Selim ve Sarıkamış ilçeleri ile Erzurum ili merkez ilçeleri, Pasinler ilçesi ve bağlı köylerde bulunan entansif sığır besi ve mera yetiştiriciliği yapan işletmelere ilişkin anket yoluyla sağlanan veriler oluşturmuştur. Araştırma kapsamında illerde; İl ve İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri'nde çalışan personel, sektörde faaliyet gösteren yem ve et sanayicilerinden de anket yoluyla veriler elde edilmiştir.İşletmelere uygulanan anket sonucu elde edilen verilerin elektronik ortamda değerlendirilmesinde Microsoft Excel ve SPSS 12.0 programları kullanılmıştır. İşletmeler için ekonomik analiz çizelgeleri oluşturulmuş ve verimlilik analizleri için Cobb-Douglas üretim fonksiyonu çoklu regresyon modeli oluşturularak tahmin edilmiş, kârlılık analizleri için de rantabilite rasyolarından yararlanılmıştır. Ayrıca işletmelerin kısmi teknik değerlendirme rasyoları da hesaplanmıştır.Araştırma kapsamında incelenen Kars ve Erzurum illerindeki 2009 ve 2010 yıllarına ait iki besi dönemindeki toplam 143 entansif sığır besi işletmesinde; kurulu kapasite 7 554 baş, kapasite kullanım oranı %60,2, ortalama besi başı canlı ağırlık 200,7 kg, besi sonu canlı ağırlığı 454,8 kg, günlük canlı ağırlık artışı 1 123 g, besi süresi 225,8 gün, 1 kg canlı ağırlık artışı için kuru madde cinsinden yem tüketimi 8, 981 kg olarak saptanmıştır.Entansif sığır besi işletmelerinde masraflar genel toplamı içinde payı besi materyalinin %50,56; yem masrafının %27,33; işçiliğin %11,08; veteriner sağlık harcamalarının %1,23; bakım onarım masrafının %1,24 ve diğer masrafların %6,07 olarak bulunmuştur. Entansif sığır besi işletmelerinin tamamında 1 kg karkas maliyeti 12,29 TL, 1 kg canlı ağırlık artışı maliyeti 5,84 TL ve 1 kg canlı ağırlık maliyeti 6,99 TL, mali rantabilite %11,26; ekonomik rantabilite %10,36; rantabilite faktörü %9,65; yem kısmi teknik verimliliği 0,117 kg karkas ve işgücü kısmi teknik verimliliği 23,47 kg/gün karkas, output/input oranı 1,11 olarak tespit edilmiştir.Diğer taraftan iki besi dönemindeki işletmelerin tamamında Cobb-Douglas üretim fonksiyonu sonuçlarına göre bağımsız değişkenlerin elastikiyetleri toplamı 0,956; determinasyon katsayısı 0,97 ve testin güvenirliği istatistiki açıdan anlamlı bulunmuştur (p<0,000). Ayrıca masraf unsurlarının Marjinal Değer Prodüktivitesi besi materyalinde 0,5558 TL, yemde 2,9090 TL, işçilikte -1,0459 TL, veteriner sağlık harcamalarında 6,9290 TL ve diğer masraf unsurlarında 0,9546 TL olarak hesaplanmıştır.Çalışmada Kars ve Erzurum illerinde değerlendirilen toplam 66 mera yetiştiriciliği yapan işletmede; yetiştirmeye alınan hayvan sayısı 5 290 baş, ortalama işletme ölçeği 80,2 baş, yetiştirme başı canlı ağırlık 171,1 kg, yetiştirme sonu canlı ağırlık 277,8 kg, günlük canlı ağırlık artışı 720 g, yetiştirme süresi 148,0 gün olarak saptanmıştır. Mera yetiştiriciliği yapan işletmelerde masraflar genel toplamı içinde payı; besi materyalinin %79,58; işçiliğin %9,55; meranın %3,69; veteriner sağlık harcamalarının %0,96 ve diğer masrafların %4,79 olarak bulunmuştur.Ayrıca mera yetiştiriciliği yapan işletmelerde 1 kg canlı ağırlık artış maliyeti 2,33 TL, 1 kg canlı ağırlık maliyeti 4,69 TL, mali rantabilite %27,89; ekonomik rantabilite %27,73 ve rantabilite faktörü %19,53; output/input oranı 1,25 olarak hesaplanmıştır. Cobb-Douglas üretim fonksiyonunda bağımsız değişkenlerin elastikiyetleri toplamı 1,023; determinasyon katsayısı 0,97 bulunmuş olup, analiz istatistiki açıdan önem arz etmektedir (p<0,000). Mera yetiştiriciliği yapan işletmelerde masraf unsurlarının Marjinal Değer Prodüktiviteleri; besi materyali için 1,0043 TL, işçilik için 1,2193 TL, mera için 4,7431 TL ve diğer masraf unsurları için 3,2619 TL olarak belirlenmiştir.AbstractThis study has been conducted in order to determine the effectiveness of the utilization of sources by enterprises engaged in intensive cattle breeding and pasture breeding in the provinces of Kars and Erzurum and at the same time to investigate the profitability and efficiency of enterprises.The instrument of the study is the data obtained through questionnaires in relation to cattle breeding and pasture breeding enterprises located in the central, Selim, and Sarıkamış districts of the province of Kars and the central and Pasinler districts and affiliated villages of the province of Erzurum. Data was obtained by means of questionnaires from personnel working at the Provincial and District Directorates of Food, Agriculture, and Cattle Breeding and feed and meat industrialists operating in the industry in the provinces under the scope of the study.The Microsoft Excel and SPSS 12.0 programs have been utilized for the electronic assessment of data obtained through questionnaires applied to enterprises. Electronic analysis charts have been created for the enterprises and for efficiency analyses, estimates have been made by forming the Cobb-Douglas production function multiple regression model and for profitability analyses, profitability ratios have been utilized. Furthermore, the partial technical assessment ratios of enterprises have been calculated.In the total 143 cattle breeding enterprises examined under the scope of the study in the provinces of Kars and Erzurum in two fattening periods pertaining to the years of 2009 and 2010, it has been determined that the established capacity is 7 554 head of cattle, the capacity utilization rate is 60.2%, the average live fattening initiation weight is 200.7 kg, average final fattening live weight is 454.8 kg, daily live weight increase is 1 123 g, fattening period is 225.8 days, and feed consumption in the form of dry matter for 1 kg of live weight increase is 8.981 kg.In intensive cattle breeding enterprises, within the general total of expenses, it has been determined that the share of fattening material is 50.56%, feed expenses is 27.33%, labor is 11.08%, veterinary health expenditure is 1.23%, maintenance-repair expenses are 1.24% and other expenses are 6.07%. In all of the intensive cattle breeding enterprises, it has been determined that the cost of 1 kg carcass is 12.29 TL, cost of 1 kg of live weight increase is 5.84 TL and 1 kg of live weight is 6.99 TL, financial profitability is 11.26%, economic profitability is 10.36%, profitability factor is 9.65%, partial technical efficiency of feed is 0.117 kg carcass and partial technical efficiency of labor is 23.47 kg/day carcass, and output/input rate is 1.11.On the other hand, according to the Cobb-Douglas production function results, in all of the enterprises during the two fattening periods, it has been determined that the total of the elasticity of the independent variables is 0.956, determination coefficient is 0.97, and the reliability of the test is statistically significant (p<0.000). Furthermore, Marginal Value Productivity of expense elements has been calculated as 0.5558 TL for fattening material, 2.9090 TL for feed, 1.0459 TL for labor, 6.9290 TL for veterinary health expenses, and 0.9546 TL for other expense elements.In 66 enterprises engaged in pasture breeding in the Kars and Erzurum provinces that have been assessed in the study, it has been determined that the number of animals bred is 5 290 head, the average enterprise size is 80.2 head, live weight per breeding is 171.1 kg, live weight at the end of breeding is 277.8 kg, daily live weight increase is 720 g, and breeding period is 148.0 days. Within the general total of expenses at enterprises engaged in pasture breeding, it has been determined that the share of fattening materials is 79.58%, labor is 9.55%, pasture is 3.69%, veterinary health expenses is 0.96% and other expenses is 4.79%.Furthermore, in enterprises engaged in pasture breeding, it has been calculated that the cost of 1 kg live weight increase is 2.33 TL, 1 kg live weight cost is 4.69 TL, financial profitability is 27.89%, economic profitability 27.73%, and profitability factor is 19.53% and output/input rate is 1.25. It has been determined that the total of the elasticity of the independent variables in the Cobb-Douglas production function is 1.023 and the determination coefficient is 0.97 and the analysis is significant in statistical terms (p<0.000). It has been determined that the Marginal Value Productivity of expense elements in enterprises engaged in pasture breeding for fattening material is 1.0043 TL, labor is 1.2193 TL, pasture is 4.7431 TL, and other expense elements is 3.2619 TL.
Description
Keywords
Veterinerlik, TIP