Zeynuddin el-Keşşî'nin Hadaiku'l-Hakâik adlı eserinin mantık bölümünün tasdikler kısmının tahkîki, tercümesi ve önermeler kısmının değerlendirmesi
No Thumbnail Available
Date
2023
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Şahin, Ali Rıza, Zeynuddin el-Keşşî'nin Hadaiku'l-Hakâik Adlı Eserinin Mantık Bölümünün Tasdikler Kısmının Tahkîki, Tercümesi ve Önermeler Kısmının Değerlendirmesi, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Necmettin Pehlivan, Volume-1: X+222, Volume-2: 297 s.; Volume-3: 210 s. Tez, üç ciltten oluşmaktadır. Birinci cilt olan önermeler üzerine yapılan değerlendirme bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Araştırmanın Kapsamı, Araştırmanın Önemi ve Amacı, Araştırmanın Metodu ve Araştırmada Kullanılan Kaynaklar Hakkında Teknik Bilgiler, Tahkik ve Tercüme Hakkında Teknik Bilgiler gibi başlıklar altında tezimiz hakkında genel bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Birinci bölümde; Yüklemli Önermeler genel başlığı altında; söz, önermenin tanımı ve kısımları, yükleme ve türleri, yüklemli önermenin cüzleri, yüklemli önermelerde nitelik ve nicelik, madule ve muhasala önerme, yüklemli önermelerin modalitesi, Fârâbî ve İbn Sînâ'da modal kavramlar, Keşşî'de modalite konusu ve yüklemli modal önermelerin birbirlerini gerektirmeleri başlıklarına yer verilmiştir. İkinci bölümde; Şartlı Önermeler; genel başlığı altında bitişik şartlı önermeler, bitişik şartlı önermelerin terkibi, bitişik şartlı önermelerde nitelik ve nicelik, bitişik şartlı önermelerde doğruluk ve yanlışlık, bitişik şartlı önermelerde birbirini gerektirme ilişkisi, önermelerin cüzleri itibariyle tek ve çok olması, ayrık şartlı önermeler, hakîkiye, mâniatu'l-cem, mâniatu'l-huluv, ayrık şartlı önermelerin terkibi, ayrık şartlı önermelerde nitelik ve nicelik, ayrık şartlı önermelerde doğruluk ve yanlışlık, ayrık şartlı önermelerde gerektirme ilişkisi, şartlı önermelere ait hükümler gibi başlıklara yer verilmiştir. Üçüncü bölümde; Yüklemli Önermelere Ait Hükümler genel başlığı altında, üst karşıtlık, alt karşıtlık, çelişki düz döndürme ve ters döndürme konuları ele alınmıştır. Dördüncü bölümde; İçerik Bakımından Önermeler genel başlığı altında evveliyât, mahsusât, mücerrebât, hadsiyyât, mütevâtirât, fıtriyyât, meşhûrat, müsellemât, makbulât, maznunât, muhayyelât ve vehmiyyât türü önermeler ele alınmıştır. İkinci ciltte Hadâiku'l-Hakâik'in tahkiki yapılmıştır. Tahkik çalışması Hadaiku'l-Hakâik'in elimizde bulunan tek nüshasına dayanılarak yapılmıştır. Ancak Hadaik'te hacim olarak hatırı sayılır yer tutan dokuzuncu fasıl olan "Övülen Bilgiler" isimli bölümde geçen meşhur ve makbul diyebileceğimiz önermelerden oluşan sözlerin kaynakları verilmeye çalışıldı. Arapça metin, okuması ve anlaşılmasının kolay olması için konularına göre paragraflandırılmıştır. Bu paragraflar da tercüme ile karşılaştırılabilmesi ve eş güdümü sağlamak için numaralandırılmıştır. Ayrıca gerekli görülen yerlerde noktalama işaretleri kullanılmıştır. Üçüncü cilt Hadaiku'l-Hakâik'in tercümesinden oluşmaktadır. Tercüme metni de Arapça ile eş güdümü sağlamak için paragraflandırılmıştır. Metinde anlaşılması zor kelimelerin eş anlamlısı veya bir açıklama yapılmak istenildiğinde parantez () işareti kullanılmıştır. Bizim tarafımızdan yapılan ilaveler < > işareti ile gösterilmiştir. Ayrıca tercümede de gerekli görülen yerlerde noktalama işaretleri kullanılmıştır. Sonuç kısmında Hadaiku'l-Hakâik'in içerik olarak bir değerlendirilmesi yapılmış ve onu diğer mantık eserlerinden ayıran yönlerine vurgu yapılmaya çalışılmıştır.
Description
Keywords
Klasik mantık, Razi