Fazla kilolu ve obez çocuklarda insülin direnci ile d vitamini düzeyi ve akdeniz diyeti kalite indeksi arasındaki ilişki
No Thumbnail Available
Files
Date
2020
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Son zamanlarda çocuk ve adölesan dönemde obezite sıklığının artması ile birlikte insülin direnci görülme sıklığı da artmaktadır. İnsülin direncinin gelişmesinde beslenmenin ve D vitamini düzeyinin çelişkili etkisi, bu konudaki araştırmaların önemini artırmaktadır. Bu nedenle kesitsel olarak planlanan araştırmada, fazla kilolu, obez çocuk ve adölesanlarda insülin direnci ile D vitamini düzeyi ve Akdeniz diyeti kalite indeksi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya, Ankara Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Polikliniğine başvuran 6-17 yaş arasındaki normal ağırlıklı, fazla kilolu ve obez olan toplam 174 çocuk dahil edilmiştir. Bireylerin sosyo-demografik bilgilerini, beslenme alışkanlıklarını, antropometrik ölçümlerini, biyokimyasal bulgularını, güneş ışığından faydalanma durumlarını, fiziksel aktivite alışkanlıklarını, Akdeniz Diyeti Kalite İndeksini (KIDMED İndeksi) ve 24 saatlik besin tüketim kayıtlarını içeren anket formu aracılığıyla veriler toplanmıştır. Verilerin analizinde p<0,05 olması istatistiksel anlamlılık olarak kabul edilmiştir. Katılımcıların %29,9'u normal ağırlıklı, %23,6'sı fazla kilolu, %46,5'i obez olup yaş ortalamaları 11,64±3,17 yıldır. Hem çocuk hem adölesanlarda her iki cinsiyet için günlük diyetle alınan enerji, karbonhidrat, protein ve yağ miktarı açısından normal ağırlıklı, fazla kilolu ve obez bireyler arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır (p>0,05). Normal ağırlıklı bireylerin KIDMED puan ortalaması 5,7±2,62; fazla kilolu bireylerin 5,4±2,39; obez bireylerin ise 4,6±2,70 puandır ve obez bireylerin normal ağırlıklı bireylere kıyasla KIDMED puan ortalaması anlamlı olarak daha düşüktür (p<0,05). Araştırmaya katılan bireylerin KIDMED puanları ile vücut ağırlıkları, BKİ z-skorları, bel çevreleri, bel çevresi boy uzunluğu oranları ve vücut yağ yüzdeleri arasında negatif yönlü anlamlı ilişki saptanmıştır (sırasıyla r:-0,287, p:0,000; r:-0,185, p:0,013; r:-0,321, p:0,000; r:-0,256, p:0,001; r:-0,161, p:0,034). Normal ağırlıklı (7,0±4,19 uIU/mL) katılımcıların ortalama açlık insülin düzeyi fazla kilolu (10,2±4,17 uIU/mL) ve obez katılımcılara (14,4±8,83 uIU/mL) kıyasla daha düşüktür (p<0,05). Obezlerde insülin direnci görülme sıklığı (%37,0), normal ağırlıklı (%5,8) ve fazla kilolu bireylere (%9,8) kıyasla daha yüksektir. Katılımcıların HOMA-IR değerleri ile vücut ağırlığı (r:0,653, p:0,000), BKİ z-skoru (r:0,528, p:0,000), bel çevresi (r:0,645, p:0,000), bel çevresi boy uzunluğu oranı (r:0,449, p:0,000) ve vücut yağ yüzdesi (r:0,454, p:0,000) arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki saptanmıştır. Katılımcıların %39,1'inde D vitamini yetersiz, %22,4'ünde eksik düzeydedir. Çocuk ve adölesanların serum 25(OH)D düzeyleri ile açlık insülin (r:-0,172; p:0,023) ve HOMA-IR değerleri (r:-0,170; p:0,025) arasında negatif yönlü, zayıf, anlamlı ilişki bulunmuştur. Araştırmaya katılan bireylerin HOMA-IR değeri ile KIDMED puanları arasında negatif yönlü, orta düzeyde, anlamlı ilişki saptanmıştır (r:-0,338, p:0,000). Sonuç olarak, çocukluk çağı obezitesi, insülin direnci için risk faktörüdür. İnsülin direnci ve obezite, sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenebilir hastalıklar oldukları için çocuk ve adölesanların Akdeniz diyeti uyumlarının arttırılması yararlı olacaktır. Çocuk ve adölesanlarda D vitamini yetersizliğinin yaygın olduğu saptanmıştır. Serum D vitamini düzeyi ile insülin direnci arasında anlamlı ilişkinin bulunması, D vitamininin insülin direncinin patogenezinde rolünün olabileceğini düşündürmektedir.
Description
Keywords
adölesan dönem, obezite sıklığı, İnsülin direncinin gelişmesi