Türkiye’de kent içi ikametgâh hareketliliğine bir örnek: Uşak Kenti
No Thumbnail Available
Files
Date
2014
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Türkiye’de hızlı kentleşmeyle birlikte kentler, sürekli bir değişim uğramaktadır. Alansal olarak büyüyen kentlerde farklı sosyo-ekonomik ve fiziksel konut çevreler ortaya çıkmıştır. Bu farklılık, hanehalkının kent içinde ikametgâh hareketliliğine neden olmaktadır. Yaşanılan bu süreç, alansal olarak büyüyen kentlerde bireylerin konut değiştirme karakterinin analiz edilmesini zorunlu hale getirmiştir. Tez çalışmasının temelini, kent içi ikametgâh hareketliliği konusunu kavramsal ve kuramsal çerçevede ele alınması oluşturmaktadır. Bu yönüyle özellikle coğrafyacılar için modern coğrafi bakış açısı ile ikametgâh hareketliliği metodolojisi irdelenmektedir. Hareketliliği anlamaya yönelik yönteme dair temel bir çatı oluşturulduktan sonra ilgili kuram belirlenerek ampirik bir çalışma ile konunun anlaşılmasına katkı sağlanması hedeflenmiştir. Bu yönüyle tezde, kent içi ikametgâh hareketliliği kuramlarından Speare’in (1974) “İkametgâh Memnuniyeti” yaklaşımı dikkate alınmıştır. Tezde, ikametgâh hareketliliğinin hanehalkının farklı yaş, gelir, eğitim düzeyi ile konut sahipliği ve oturulan sosyo-ekonomik çevre gibi karakteristiklerine göre değişebileceği varsayımına dayandırılmıştır. Ayrıca kent içi hareketliliği anlamaya yönelik memnuniyete göre bu hareketliliği etkileyen faktörler önerilmiştir. Öneriye göre, Uşak kentinde konut ve konut çevresi özellikleri, ulaşım-erişebilirlilik ve sosyal ağlar ve ilişkiler şeklinde dört faktörden memnuniyete göre ikametgâh hareketliliğinin gerçekleştiği öngörülmüştür. Ayrıca ikametgâh memnuniyeti kuramı ile ilgili daha sonraki geliştirilen çalışmalardan edilen yeni bulgularla metodolojik temel daha da geliştirilmiştir. Bu kapsamda orta büyüklükte bir kent olan Uşak’ta kent içi ikametgâh hareketliliği iki kısımda incelenmiştir. Birinci kısımda hareketlilik, aktüel ve olası hareketlilik olmak üzere iki yönüyle ele203alınmış ve kent içinde konut değiştirmenin büyüklüğüne vurgu yapılmıştır. Böylece kentin içinde aktüel hareketlilik ve olası hareketlilik tespit edilerek konut değiştirmenin günümüzde hali ve gelecekteki yönü ortaya koyulmuştur. İkinci kısımda ise ikametgâh memnuiyetinin bağlamında önerilen hareketliliği etkileyen faktörlerin uygunluğu test edilmiştir.Yapılan analizler neticesinde, Uşak kentinde aktüel hareketliliğin alt, orta ve orta-üst gelir gruplarına göre farklılaştığı anlaşılmaktadır. Kent içinde aktüel hareketlilik en fazla 20-40 yaş grubu insanlar arasında gerçekleşmiştir. Literatürdeki yaygın durumun aksine hanehalkının konut sahibi ve kiracı olma niteliğini gösteren mülkiyet durumuna göre aktüel hareketliliğe evet diyenler ile hayır diyenler arasında anlamlı farklılıkların olmadığı tespit edilmiştir. Uşak’ta alt, orta ve orta-üst gelir grubunda yer alanların, diğer nedenler içinde daha ziyade konutun fiziki özellikleri nedeniyle yer değiştirdikleri anlaşılmaktadır. Hanehalkı reisinin yaşı ilerledikçe geleceğe yönelik olası hareketlilik isteğinin azaldığı gözlenmiştir. Kentte, mahallelere göre konut yeri tercihinde orta gelir grubunda yer alan ve sürekli gelişme gösteren mahallelerin öne çıkmaktadır.Sonuç olarak yapılan analizler neticesinde Uşak kentinde memnuniyete bağlı ikametgâh hareketliliğini etkileyen faktörler oluşturulmuştur. Buna göre konuta ait özellikler, erişeblirliliğin, güvenlik faktörü, mahallenin bina-araç yoğunluğu, akraba-arkadaşlık ilişkilerinin, komşuluk ve sosyal ilişkiler, mahallenin fiziksel özellikleri ve rekreasyon alanlarından memnuniyet düzeyinin, kent içi ikametgah hareketliliğinin açıkladığı anlaşılmaktadır.AbstractDue to rapid urbanization, cities are in a constant evolution. As cities get wider in size, there appear various socio-economic and physical residence environments. This variation results in intra urban motilities of households. This process has made the analysis of mobility characteristics very significant. The base of the current thesis is the intra urban residential mobility under a conceptual and theoretical framework. In this respect, residential mobility methodology was scrutinized with the modern geographical point of view, especially for the geographers. After setting a structural frame in order to comprehend the mobility, the relevant theory was determined and an empirical study was conducted in order to contribute to the clarification of the topic. Considering the Speare’s (1974) “residential satisfaction” approach, the thesis was grounded on the hypothesis that variables like age, income and education level could affect the residential characteristics and residential environment. Also, a pattern was presented in order to understand the intra urban mobility. According to the pattern, the motilities in Uşak occurred in correlation with the features of dwelling and residence environment, accessibility and satisfaction with the social network. In this respect, the intra urban mobility was examined under two sections. The first section was handled in two subtitles; actual mobility and planned mobility. The first category revealed both the current and prospective state of the motilities. In the second section, the conformity of the mobility pattern presented by the researcher was tested.As a result of analysis, the motilities within Uşak differ in low, middle and upper-middle socio economic groups. The most frequent actual mobility was observed in people age range group of 20-40. It was seen that among all the possible reasons, it is205the physical properties of the house that pushes all three socio economic groups to relocate. It was also seen that as the householder gets older, the desire for the relocation diminishes. On the other hand, contrary to the general tendency in the relevant literature, there was not observed a significant difference between the households’ tendency of actual mobility according to being a homeowner or tenant. Finally, the middle income quarters were seen to step forward when it comes to the preferred destinations for relocation.In conclusion, a pattern on the residential mobility depending on satisfaction was created. According to this pattern, the intra urban mobility is accounted by physical properties of the house and quarter, accessibility, security, neighboring networking and communication, vehicle and building density, relative and friendship relations and satisfaction with the recreation areas.
Description
Keywords
Demografi. Nüfus. Önemli olaylar