Türkiye'de erkeklerin şiddet hakkında algı, düşünce ve deneyimleri

Abstract

Kadına yönelik şiddet konusunda Türkiye'de yapılan niceliksel araştırmaların sayısı artmaktadır ve bu araştırmaların sonuçlarına göre istikrarlı bir şekilde artan eğitim seviyesine paralel olarak şiddet konusunda kadın ve erkeklerin farkındalığının belli bir ölçüde geliştiği gözlemlenmiştir. Bu bulgulara rağmen, kadına yönelik şiddetin aynı oranda azalmadığı ve hatta toplum içerisinde genel olarak şiddetin de yaygın bir sorun olduğu tespit edilir. Genelde bu çalışmalar, erkekleri toplumsal cinsiyet temelli şiddetin sadece mutat failleri olarak ele alır ve kadına yönelik şiddetle ilişkili görülebilecek erkeklerin toplum içindeki farklı konumlarını, değişkenlik gösteren bağlamsal kaynaklarını, yaşam dünyalarını ve bunların arasındaki ilişkileri gözden kaçırır. Bu tez çalışmasında, bu tartışmalara yeni ve eleştirel kavramsal bir boyut kazandırmakla beraber, erkeklerin kadına yönelik şiddet ve genel olarak diğer şiddet türleri konusundaki algı, düşünce ve deneyimleri, yine erkeklerin fail, tanık ve mağdur konumları da hesaba katılarak sorgulandı. Bu araştırmanın keşfedici niteliğine uygun olarak, uyarlayıcı teori yöntemsel yaklaşım olarak benimsendi ve aile çalışmaları, feminizm ve eleştirel erkeklik çalışmaları literatürleri hem birbirleriyle hem de 5 erkekle yürütülen bir odak grup görüşmesi ve 32 erkekle yürütülen derinlemesine görüşmelerden gelen verilerle beraber değerlendirildi. Bu çalışmanın sonucu olarak Türkiye'deki baskın/yaygın erkeklik kültürü ile şiddet arasındaki ilişki incelenmiş, erkekliğin bu kültür içerisinde şiddetle ilişkilendirilen kırılganlığı sorunsallaştırılmış, erkeklerin bu kırılganlığı nasıl farklı şekillerde yönettikleri keşfedilmiş ve erkeklik ile şiddet ilişkisi utanç duygusu üzerinden analiz edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Toplumsal Cinsiyet Temelli Şiddet, Eril Tahakküm, Hegemonik Erkeklik, Erkeklik Krizi, Erkeklik Kültürü, Erkeklik ve Kırılganlık, Eril Utanç The number of quantitative studies on violence against women conducted in Turkey is increasing and according to their results, the awareness of men and women on violence has risen to a certain extent parallel to the steadily increasing levels of education. Despite these findings, it is also observed that violence against women has not decreased at the same rate, and furthermore, violence in the general sense appears to be a widespread problem in society. These studies overwhelmingly regard men solely as the nomic perpetrators of gender-based violence and often overlook their different positions in society, varying contextual resources and lifeworlds potentially related to violence against women, as well as the dynamic relationships among them. In this thesis, in addition to providing a new, critical conceptual dimension to these discussions, the perceptions, thoughts and experiences of men about violence against women and other types of violence in general were questioned through their interchangeable positions, such as perpetrators, witnesses and victims. In accordance with the exploratory nature of this research, the adaptive theory was adopted as a methodological approach, and the bodies of literature on family studies, feminism and critical masculinity studies were analysed both with each other and with the data acquired through a focus group conducted with 5 men and in-depth interviews with 32 men. As results of this study, the relationship between the dominant/widespread masculinity culture and violence in Turkey was interrogated, the vulnerability of men was problematised in terms of violence within this culture, in what ways men manage this vulnerability was explained, and the relationship between masculinity and violence was analysed addressing the emotion of shame. Keywords: Gender-based Violence, Masculine Domination, Hegemonic Masculinity, Masculinity in Crisis, Culture of Masculinity, Vulnerability and Masculinity, Male Shame