Kırgızların İslam anlayışının tarihsel arka planı ve bazı dini yapılanmalar (Sovyetlerin çöküşüne kadar)
No Thumbnail Available
Files
Date
2016
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Karahanlılar döneminde kitleler halinde İslam'ı kabul etmeye başlayan Kırgızlar, İslam'ın Hanefi-Maturidi yorumunu benimsemişlerdir. Kırgızların İslam anlayışının şekillenmesinde, bozkır kültürü ile İslam kültürünü birleştiren Ahmet Yesevi'nin ve Yesevi dervişlerinin rolü büyük olmuştur. Moğol istilası ile birlikte İslam dünyasında etkinliği artan İslam'ın sufi yorumu Kırgızları da etkisi altına almış, bu dönemden itibaren Kırgızlar arasında Işkilik, Kadirilik, Nakşibendilik ve Üveysilik gibi tasavvuf tarikatlarının faaliyetleri hızla artmıştır. XIX. asrın sonlarına doğru Kazan-Tatar bölgesinde ortaya çıkan Ceditçilik hareketi, Kırgızlar tarafından büyük rağbet ile karşılanmıştır. Başlangıçta eğitim-öğretim işlerine ağırlık veren Ceditçilik hareketi, zamanla hayatın tüm alanlarını kapsayan toplumsal bir harekete dönüşmüş ve Kırgız tarihini önemli ölçüde etkilemiştir. Dönemin Kırgız aydınlarının yetişmesinde Ceditçilerin büyük payı olmuştur. Kırgızistan topraklarının Sovyet idaresine geçirmesiyle Orta Asya'da Basmacılık hareketi baş göstermiştir. Siyasi ve dinî nitelik taşıyan bu hareket, Sovyet yönetimine uzun süre direnmeyi başarmıştır. Sovyetler döneminde, sufi geleneğe bağlı Laçiler ve Saçlı İşanlar faaliyetlerine devam etmişlerdir. Dinî yönüne nazaran siyasi yönü ağır basan Saçlı İşanlar günümüze ulaşamazken; Laçiler, varlıklarını günümüze kadar korumayı başarmıştır.
Description
Keywords
Kırgızlar, dini yapılanmalar