Yer duygusu ve peyzaj değerleri arasındaki ilişkinin kampüsler üzerinde değerlendirilmesi
No Thumbnail Available
Date
2012
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Fen Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Peyzaj değerleri ve yer duygusu kavramlarını bilimsel olarak çalışmak, yüksek öğretim kurumlarının sürdürülebilir bir gelişim göstermeleri için önemli bir yer teşkil etmektedir. Kampüslerin alan kullanımları ve bunlar hakkında üniversite yöneticilerinin verdiği kararlar, üniversite öğrencilerinin yaşam kalitelerini etkilemeleri bakımından çok önemlidir. Çünkü kampüs alanları öğrencilerin gelişimlerine katkıda bulunmak için tasarımlanır ve yönetilebilirler. Ancak literatürde fiziksel çevre ve peyzaj değerlerinin hakkındaki bilimsel çalışmalar sınırlıdır. Bu yüzden bu çalışma kampüslerde,peyzaj değerleri ve yer duygusu kavramlarının daha iyi anlaşılabilmesi için ele alınmıştır. Bu genel kapsam içerisinde bu çalışmada, (a) üniversite kampüslerinin peyzaj değerlerini psikometrik olarak ölçebilen bir ölçüm aracı geliştirmek, (b) hangi demografik bilgilerin peyzaj değerleri ve yer duygusuna etki ettiğini saptamak, (c) cinsiyet, ikamet edilen yer (kampüs içi ve dışı) ve kampüste ders dışında geçirilen zaman değişkenlerinin farklılıklarını araştırmak, (d) peyzaj değerleri ve yer duygusu ilişkilerini psikometrik olarak belirlemek ve (e) bu farklılıkları AİBÜ ve ODTÜ kampüslerinde karşılaştırmak amaçlanmıştır. Çalışmaya iki ayrı üniversite kampüsünde okuyan toplam 1068 öğrenci katılmıştır. Bu öğrencilerin 590 tanesi kadınlardan ve 478 tanesi erkeklerden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci aşamasında peyzaj değerleri ölçeğini geliştirmek amaçlanmıştır. Bu amaç için başlangıçta geliştirilen peyzaj değerleri maddeleri 10 alt boyutlu faktör çözümlemesi ile sonuçlanmıştır. Bu faktörler, Manevi Değer, Rekreasyonel Değer, Engelsiz ve Erişilebilir Tasarım, Kampüs açık alanları, Trafik Düzeni, Yapısal Çevre, Donatı Elemanları, Ulaşım ve Dolaşım, Doğallık ve Yeşil Alan Değerleri ve Bilgilendirme Değeri şeklinde isimlendirilmişlerdir. Bu faktörler toplam olarak % 61,02 varyansı açıklamaktadırlar. Bu faktörlerin iç tutarlılık tahminleri “α” en düşük 0,52 ve en yüksek 0,73 olarak saptanmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, cinsiyet, ikamet edilen yer ve ders dışında kampüste geçirilen zaman alt değişkenleri peyzaj değerleri ve yer duygusu puanlarında hem AİBÜ kampüs örnekleminde hem de ODTÜ kampüs örnekleminde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar yaratmışlardır (p<0,05). Benzer şekilde korelasyon analizleri incelendiğinde, peyzaj değerleri alt boyutlarından manevi değer, yapısal çevre, rekreasyonel değer, donatı elemanları, doğal ve yeşil alan değeri ve bilgilendirme değeri boyutları, yer duygusu alt boyutları arasında (yer kimliği, yer bağlılığı ve yer bağımlılığı) pozitif yönde anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Bir başka deyişle, öğrencilerin peyzaj değerleri alt boyutlarına verdikleri değerler artıkça yer duygusuna verdikleri puanlarda artmaktadır. Ancak, trafik düzeni alt boyutunun, yer duygusu alt boyutları ile negatif yönde anlamlı bir ilişkisi olduğu belirlenmiştir. AİBÜ öğrencileri ve ODTÜ öğrencilerinin peyzaj değerleri karşılaştırıldığında, manevi değer, rekreasyonel değer, bilgilendirme değeri, trafik düzeni, donatı elemanları, yapısal çevre ve ulaşım-dolaşım alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur (p<0,05). Aynı şekilde, AİBÜ ve ODTÜ öğrencilerinin yer duygusu, yer kimliği, yer bağlılığı ve yer bağımlılığı ölçeklerine verdikleri puanlar istatistiksel olarak birbirlerinden farklıdır. Bütün bu sonuçlar derinlemesine açıklanmış ve tartışılmıştır. Birçok üniversite açık olarak veya dolaylı bir şekilde öğrencilerine yüksek standartlarda bir akademik yaşam önermektedirler. Öğrenciler bölümler, programlar, dersler hakkında ayrıntılı bir şekilde bilgilendirilmektedirler. Fakat eğitim öğretim üzerinde etkili olabilecek fiziksel çevrenin kalitesine çok az vurgu yapmaktadırlar. Çalışmalar göstermiştir ki, kampüs peyzaj planları öğrenim sürecini destekler niteliktedir. Bu yüzden, kampüs peyzaj değerleri ve yer duygusu kavramlarının ilişkisini derinlemesine araştırmak, üniversite öğrencilerinin yaşamlarını anlamamıza yardımcı olacaktır. Abstract Landscape values along with creating sense place is an important concept for sustainable development in higher education institutions. Land use and development decisions about campuses are consistently among the most important decisions at the university level because they are perceived to have direct linkages to student quality of life. Campus environment can be designed and managed to enhance and foster students development. Empirical research, however, has neglected the role of the physical environment and landscape values. The present study was an attempt to understand phenomena of landscape values and sense of place. Within this general thrust, the present study (a) developed psychometrically sound scale of landcape values of university campuses, (b) assessed the extent to which differences in selected demographics variables influenced both the landscape values and sense of place, (c) investigated the differences in these variables among subgroups defined by gender, place of residence (in or off campus), time spent in campus, and (d) empirically examined the relationship between landscape values and sense of place, (e) investigated the differences in terms of landscape values and sense of place between AIBU students and ODTU students. The subjects of the study were university students from two different campuses (AIBU and ODTU). A total of 1068 subjects participated in the study. There were 590 female and 478 male university students. The first phase of the study was related to developing scale of landscape values. Initial items of landscape values scale resulted in an empirically supported ten-factor solution; Spiritual and Emotional value, Recreational value, Disability free and accesibility, Open space, Traffic, Identity, Outdoor Furniture, Transportation and Circulation, Natural value and Learning values. These factors cumulatively explained 61,02% of the variance. The internal consistency estimates “α” of sub-scales ranged from .52 to .73. The results of the study indicated that gender, place of residence and time spent in campuses (AIBU and ODTU) had statistically significant effects on both landscape values (p<.05) and sense of place (p<.05). Also, the correlational analysis revealed that facets of spiritual and emotional value, recreational value, outdoor furniture, built environment value, natural value and learning values positively correlated with sense of place, place attachement, place dependence and place identity. But, only traffic facet of landscape value negatively correlated with all facets of sense of place. It means that students who rated landcape values significantly higher tend to rate sense of place higher or vice versa. The results further indicated that students from AIBU and ODTU significantly differed in spiritual and emotional, recreational, learning, traffic, transportation and circulation, outdoor furniture, and built environment value (p<.05). Similarly, AIBU and ODTU students significantly differed in all facets of sense of place. These results were further discussed and elabroted. Most of the universities emphatically or implicitly promise academic programs which reflect or imply high standards of excellence. Students are informed they will have good instruction, a wide range of courses and majors, and calendar that will expedite progress. However, they do not place similar emphasis on the quality of the physical environment in which the formal learning process takes place. The landcape of campuses plays an integral role in shaping and supporting the learning process. Therefore, studying the relationship between landscape values and sense place expands the understanding of university students life.
Description
Keywords
Manzara bahçeciliği. Peyzaj mimarisi