Soli Nekropolü ışığında Kıbrıs’ta klasik dönem
No Thumbnail Available
Files
Date
2015
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Çalısmanın konusunu teskil eden Soli antik kenti ve nekropolü, günümüzK.K.T.C. sınırları içinde, Ada’nın kuzey kesimindeki Güzelyurt bölgesinde yeralmaktadır. Kent, alçak bir tepenin üzerine konuçlanmıs bir akropol kısmi ilekuzeydeki denize doğru uzanan ovaya yayılan bir asağı sehre sahiptir. Konumundankaynaklı olarak kent, Ada tarihi içinde Tunç Çağı’ndan Geç Roma ve Hıristiyanlıkdönemlerine kadar oldukça önemli bir rol almıstır.Pek çok kamu ve din binası dısında kentin nekropol alanı da arkeolojikanlamda önem arz etmektedir. Su anki veriler ısığında, nekropol alanının kentin doğuve güney bölümü boyunca yaklasık olarak 234,240 m2’lik bir alana yayılmıs olduğugörülmektedir. Nekropol alanı 1964-1974 yılları arasında Quebec Laval Üniversitesi,günümüze kadar da aralıklarla Kıbrıs Cumhuriyeti ve K.K.T.C. Eski Eserler Dairesitarafından birçok kere kazılmıstır. Kazılar sonucunda nekropol alanının TunçÇağı’ndan Hıristiyanlık dönemine kadar yayılan bir kronoloji sunduğu tespitedilmistir.Çalısma konusunu, nekropolün Kıbrıs-Klasik evresine tarihlenmis mezarlar vebuluntuları teskil etmektedir. Toplamda 22 adet Kıbrıs-Klasik Dönem mezarı vebuluntularından ibaret olan malzeme içinde, sadece 2 mezar önceden çalısılmısgeriye kalan 20 adet mezar ilk defa bu tezde irdelenmistir. Ayrıca söz konusumezarlar ile içeriklerinin tümündeki kayıt, tipolojilendirme, analiz ve iliskilendirmeçalısmaları bir bütün olarak ilk defa bu tezde gerçeklestirilmistir.Çalısma kapsamında ilk olarak, nekropolün bu dönemdeki yayılım alanı vedüzenlenis biçimi tespit edilmistir. Kentin güneydoğusundaki düzlük kısımda yer almakta olan mezar grupları düzenli bir karakter sunmaktadır. Diğer yandanakropolün güney batı yamacındaki mezar gruplarının ise daha düzensiz bir yapısergilediği anlasılmıstır. Özellikle coğrafi yayılım ve düzenleme alanında nekropolünSalamis, Kition gibi çağdasları ile benzer bir karakter sunduğu görülmektedir.Tümü “basamaklı dromosa sahip oda mezar” tipindeki Soli Kıbrıs-KlasikDönem mezarları, çoğunlukla Ada çapındaki nekropollerde yer alan çağdasları ile esbir yapı sunmaktadır. Ancak bazı mezar tiplerinde, sadece aynı bölgedeki Vouni veMarion nekropollerinde görülebilen ve bölgesel eğilimlere isaret eden özelliklerolduğu da gözlemlenmistir.Mezar odalarında ele geçmis zengin mezar buluntuları da kentin Kıbrıs-KlasikDönem’deki refahı hakkında değerli ipuçları vermektedir. Mezarlar 158 adet seramikkap, 34 adet pismis toprak kandil, yaklasık 40 adet altın-gümüs takı, 8 adet mermerkap, 7 adet strigilis, 4 adet metal ayna, 2 adet pismis toprak ve 1 adet kireçtasıfigürin, 3 adet metal makyaj çubuğu, 1 adet pismis toprak 5 adet kireçtası lahit, 1adet metal candelabrum, 21 adet metal kap ile yaklasık 80 adet çesitli metal objeseklinde birçok buluntu sunmustur.Seramik kaplar ve kandillerin baskınlığı güçlü bir yerel üretime, altın-gümüstakılar ise dönemin sanat anlayısına yabancı olmayan ancak ithal eserlerlezenginlestirilen yine yerel bir kuyumculuk endüstrisine kanıt teskil etmektedir.Takılar yanında özellikle metal kaplarda karsımıza çıkan ithal eserler, kentin Atina,Akhaemenid Dünyası, Makedonia, Ege ve Anadolu ile olan güçlü ticari ve kültürelbağlarını gözler önüne sermektedir. Yunan adetlerine sadık ölü gömme ritüelleri ve sekilleri ile Yunan tanrılarınatapınımlara kanıt teskil eden çesitli buluntular ve bazı figürinler ise, kentinsahiplenmis olduğu Yunan kimliğini vurgulayan en güçlü ögelerdir. Tüm bubuluntuların vurguladığı Yunan kimliği, kentin Ada tarihinde izlediği Yunan yanlısıpolitika ile bağdasmakta ve tarihsel gerçeklerle uyumlu bir tablo sunmaktadır.Çalısma kapsamında kültürel materyale ek olarak az sayıdaki insan iskeletleride değerlendirilmistir. Antropologlarla gerçeklestirilen koordineli çalısmalarneticesinde birey sayıları tespit edilmis, yas ve cinsiyet tayinleri gerçeklestirilmis vebunun yanında beslenme sekli ve alıskanlıkları ile çalısma sartları gibi konularda dabilgilere ulasılmasını sağlamıstır. Böylece Kıbrıs-Klasik Dönem Solisi’ndeki sosyalyasamın genel yapısı, kalitesi ve zorluk sartları da anlasılabilmistir.Mezarlardaki tarihlendirme çalısmaları, öncelikle nekropolün tüm Kıbrıs-Klasik Dönem boyunca süregelen kullanımının aydınlatılmasını sağlamıstır. Dahadetaylı bir tarihleme ise, mezarların oldukça az bir kısmını Kıbrıs-Klasik Dönem’inerken evresine, büyük çoğunluğunu ise geç evresine tarihlemektedir.Sonuç olarak, Kıbrıs-Klasik Dönem nekropol alanının çalısılması, hemmezarlar hem de buluntuların düzenli bir sekilde bir arada toplandığı bir katalogmeydana getirmistir. Ayrıca Soli kentinin Kıbrıs-Klasik Dönem’de sahip olduğuzenginlik ve güç maddi anlamda vurgulanarak yazılı kaynaklar ile de bir bütünlüksağlanmıstır. Özellikle Kıbrıs-Klasik Dönem’in ikinci yarısına (M.Ö. 400-310)aitlenen zengin mezarların varlığı, kentin bu dönemde Atina ve Makedonia bastaolmak üzere Yunan dünyası ile artan güçlü bağlarını ve Ada içinde sahip olduğuayrıcalıklı konumu somut bir sekilde kanıtlamıstır.AbstractAncient city of Soloi and its necropolis, is situated inside the present dayborders of T.R.N.C. at the Morphou region. The city consists of an acropolisstationed on a low hill and a lower city that strecthes towards north covering theplain between the acropolis and the sea. Due to its highly important and strategiclocation, the city had played a tremendous role all along the Bronze Age of the islanduntil the end of the Christian era.Apart from its public and religious structures, the cities necropolis also has animportant role by means of archaeology. Present day studies easily reveals a vastnecropolis with an approximate surface area of 234,240 m2 strecthing along the eastand south part of the acropolis. Necropolis was excavated between 1964-1974 byQuebec Laval University, and many other partial excavations were undertaken by theDepartment of Antiquities of both Republic of Cyprus and T.R.N.C. Excavationsconducted at the necropolis revealed a chronologhy expanding from Bronze Ageuntil the end of Christian era.Subject of this study covers only the Cypro-Classical tombs and their remains.From a total of 22 graves, only 2 had been studied before thus letting the other 20 tobe accepted as studied for the first time. Also all the recording, typology, analysisand relating conducted to all these graves and their finds is professionally done as awhole for the first time in this study.First analysis of the study was done to reveal the outline and arrangementcharacter of the Cypro-Classical necropolis. This first analysis, revealed that thegrave groups which had been situated on the plain towards southeast are well organised in a systematic way. On the other hand for the grave groups situated at thesouth of the acropolis, it can be easily said that an disorder can be well detected. Thegeographic outline and the general arangment of the necropolis can be easilyassociated with the contemporary necropoli of Salamis and Kition.Graves which all belong to the type of “chamber tombs with staired dromos”,also shows characteristics with the contemporary graves of the other necropoli. Butsome possible regional tendencies can also be easily traced on some graves, pointingout to an regional character only shared with Vouni and Marion examples.Rich and variated grave goods, also gives clues about the wealth of the cityduring the Cypro-Classical Period. Graves yielded a rich repertoire of findsconsisting of 158 ceramic cups, 34 terracotta lamps, nearly 40 pieces of gold andsilver jewellery, 8 marble cups, 7 metal strigili, 4 metal mirrors, 2 terracotta and 1limestone sculpture, 3 metal pigment rods, 1 terracotta and 5 limestone sarcophagi, 1metal and uniqe candelabrum, 21 bronze, silver and gold cups and other nearly 80pieces of miscellaneous metal objects.The vast number of ceramic cups and lamps, easily indicated to a strong localeconomy. On the other hand, gold and silver jewellery points to a local productioneconomy combining its work with luxurious imports, which is aware of all the trendsof its time. Other luxurious imports which can be traced among the metal vessels,reveals the strong trade and cultural connections that ties the city to Athens,Achaemenid World, Macedonia, Aegium and Anatolia.Burial customs and rituels done strictly in the “Greek way” combines togetherwith figurines of Greek pantheon, strongly stresses to the Greek identity of the occupants of the city. This Greek identity easily matches with the PhilHellen attitudeof the city all along the past of the Island creating a whole and strong harmony withthe historical truth.Human remains, characterized with small values were also evaluated in thestudy. Coordinated work done with the anthropologists helped to determine theminimum number of individuals as well as age and sex estimations. Otherinformation which had been managed to be obtained from the human remainsconsists of diet habits and working conditions of the individuals. Thisanthropological study combined together with archaeological material made itpossible to reveal the general character, quality and the conditions of the daily life ofCypro-Classical Soloi.Studies made for dating the graves, firstly revealed that the necropolis was inuse throughout the whole Cypro-Classical Period. A more detailed dating made itpossible to find out that only a small portion of the graves can be dated to the earlyphases of the Cypro-Classical period while the vast majority belongs to the secondhalf of the period.To sum up, the study of the Cypro-Classical necropolis of Soloi, firstly createda detailed catalogue in which all the information regarding the graves and the findsof the necropolis were collected together. Also this study is the only and firstpaperwork which solidly proves the reality of the supposed wealth and power thatwas believed to be held by the city during the period. Especially the wealthy and richgraves of the second half of the Cypro-Classical Period (400-310 B.C.) that indicatestrong connections and similarities with powers like Athens and Macedonia, puts on table the undebatefull reality of the privilaged and strong position of the city in thewhole Island.
Description
Keywords
YARDIMCI TARİH BİLİMLERİ, Arkeoloji