Bazı cırsıum mıll. (asteraceae) türleri üzerinde farmakognozik araştırmalar
No Thumbnail Available
Date
2019
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Bu çalışmada, küresel ölçekte ciddi sağlık problemlerine ve ekonomik kayıplara neden olan obezitenin tedavisinde bazı Cirsium türlerinin fitokimyasal ve biyolojik aktivite çalışmaları ile terapötik değerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Cirsium türleri ülkemizde 32'si endemik olmak üzere 67 tür ve 79 takson ile temsil edilmektedir ve uzun yıllardır ülkemizde ve tüm dünyada geleneksel olarak kullanılmaktadır. Antienflamatuvar, diüretik ve venoaktif amaçlı geleneksel kullanımları olması bitkilerin obezitede etkili olabileceğini düşündürmüştür. Bu çalışma üçü endemik, dört Cirsium türü (C. balikesirense, C. nerimaniae, C. sommieri ve C. cephalotes) üzerinde gerçekleştirilmişir. Çalışma kapsamında, sağlıklı sıçanlarda ve yüksek yağlı diyet ile obezite oluşturulan sıçanlarda bazı Cirsium türlerinin topraküstü kısımlarının kuru metanol ekstrelerinin antiobezite etkisi değerlendirmiş, bu etkinin olası mekanizmaları ortaya konmuş, biyolojik aktivite yönlendirmeli fraksiyonlama çalışmaları ve YPSK analizi gerçekleştirilmiştir. In vivo çalışmalar sonunda, antiobezite etkiyi değerlendirmek için, sıçanların her hafta vücut ağırlıkları ölçülmüş, ayrıca biyokimyasal ve histopatolojik analizler gerçekleştirilmiştir. Antiobezite etkinin olası mekanizmalarının araştırılması için, RT-PCR analizi ile sıçan yağ dokularında, adipojenezdeki bazı anahtar transkripsiyon faktörlerinin ve yağ asidi sentaz geninin gen ekspresyon düzeyleri belirlenmiş, ayrıca lipaz enzimi düzeyleri, obezitedeki insülin direnci ile karakterize olan insülin ve bazı proenflamatuvar sitokinlerin düzeyleri değerlendirilmiştir. Biyolojik aktivite yönlendirmeli fraksiyonlama çalışmaları ise in vitro lipaz enzim inhibitör etki rehberliğinde gerçekleştirilmiştir. Cirsium türlerinin ham metanol ekstrelerinin lipaz inhibitör etkisinin ortaya konması ile, metanol ekstresinden hareketle hazırlanan kloroform, etil asetat ve arta kalan su alt fraksiyonlarının ve lipaz inhbitör etkili alt fraksiyonlardan kromatografik çalışmalar sonunda elde edilen diğer fraksiyonların lipaz enzim inhbisyonları değerlendirilmiştir. Biyolojik aktivite yönlendirmeli fraksiyonlama çalışmaları sonucunda elde edilen bileşikler çeşitli kromatografik yöntemler (İnce Tabaka Kromatografisi, Normal Faz Silika Jel kolon kromatografisi, Ters Faz Silika Jel Kolon Kromatografisi, Sefadeks Kolon Kromatografisi) kullanılarak saflaştırılmıştır. Saf bileşiklerin yapıları, çeşitli spektroskopik teknikler (1H NMR, 13C NMR ve KS) kullanılarak belirlenmiştir. YPSK çalışmaları ile türlerdeki antiobezite etkili bazı bileşiklarin kantitatif tayini gerçekleştirilmiştir. In vivo antiobezite aktivite çalışmaları sonucunda, ekstrelerin ve pozitif kontrol olarak kullanılan orlistatın sıçanların vücut ağırlığını azaltığı tespit edilmiştir. Negatif kontrol grubu ile karşılaştırıldığında ekstreler ve pozitif kontrole ait gruplarda serum LDL, trigliserit, leptin seviyeleri azalırken, HDL ve adiponektin düzeylerinde artış gözlenmiştir. Yağ dokusunda yapılan histopatolojik çalışmalarda ekstreler ve orlistat adiposit çaplarında azalma meydana getirmiştir. Sıçan yağ dokularında gerçekleştirilen RT-PCR çalışmaları sonucunda, Cirsium türlerinin, adipojenezdeki bazı anahtar transkripsiyon faktörleri (PPAR-γ, C / EBP-α, SREBP-1c) ve yağ asiti sentaz geni (FAS) düzeylerini azalttığı tespit edilmiştir. Biyokimyasal çalışmalar sonucunda ilgili türlerin serum lipaz ve TNF-α, IL-1β seviyelerini azalttığı belirlenmiştir. Biyolojik aktivite yönlendirmeli fraksiyonlama çalışmaları sonucunda, antiobezite etkili türlerden C. balikesirense'den fenil propanoit (siringin), fenolik glikozit (simidahurinin) ve triterpenoit (ψ-taraksasterol) yapısında; C. nerimaniae'den, flavonol glikoziti (astragalin ve afzelin) ve triterpenoit (ψ-taraksasterol) yapısında; C. sommieri'den triterpenoit (lupeol ve ψ-taraksasterol) yapısında; C. cephalotes'den flavon (apigenin), flavonol glikoziti (afzelin) ve triterpenoit (ψ-taraksasterol) yapısında bileşikler izole edilmiştir. Saflaştırılan bileşiklerden apigeninin en yüksek lipaz inhbitör etkiye sahip olduğu değerlendirilmiştir. YPSK analizi çalışmaları sonucunda, türlerde p-OH benzoik asit, vanilik asit ve kersetin tespit edilmiştir. Sonuçlar değerlendirildiğinde, projede yer alan Cirsium türlerinin topraküstü kısımlarının metanol ekstrelerinin obeziteye karşı etkili olduğunu göstermiştir. Bu nedenle geleneksel kullanımı ile uyumlu olarak Cirsium türleri obezite ve komplikasyonları için potansiyel doğal ilaç kaynağı olabileceği öngörülmektedir. Bununla birlikte, Cirsium türlerinin bu küresel sağlık problemi için terapötik amaçlı kullanımı için, ileri araştırmalar ve klinik çalışmalar gerektirmektedir.
Description
Keywords
Asteraceae, Cirsium, Farmakognozi