Yatırım fonu katılma belgeleri
| dc.contributor.advisor | Turanboy, Asuman | |
| dc.contributor.author | Destanoğlu, Burçak Yıldız | |
| dc.contributor.department | Hukuk | tr_TR |
| dc.date.accessioned | 2022-04-27T07:43:11Z | |
| dc.date.available | 2022-04-27T07:43:11Z | |
| dc.date.issued | 2003 | |
| dc.description.ozet | Yatırım fonu katılma belgeleri, "belge sahibinin, kurucuya karşı sahip olduğu hakları taşıyan ve fona kaç pay ile katıldığını gösteren, kıymetli evrak niteliğinde, kaydî değer olarak tutulan senedi" ifade etmektedir. Fon payını temsil eden bu belgeler, belge sahibinin fona yatırım yaptığını, fon payını iktisap ederek, fona "katıldığını" göstermektedir. Yatırım fonu kurucularının katılma belgesi ihraç etmeleri zorunludur. Hukukumuzda katılma belgeleri, SerPK m. 37-38 ve Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği (Seri: VII No: 10) ile düzenlenmektedir. Söz konusu düzenlemeler, Avrupa Birliği'nin 85/611 sayılı Yönergesi ile uyum içindedir. Katılma belgeleri, kıymetli evrak niteliğinde olup; bildirici, illî, kamu itimadına mazhar, hamile yazılı, alacak senedi özelliği taşımaktadırlar. Bunun yanı sıra, katılma belgeleri, sermaye piyasası aracı niteliğini de haizdirler. Anılan belgelerden, içtüzüğünde kurucu dışındaki aracı kuruluşlarca serbestçe alım-satımı öngörülmüş olan A tipi yatırım fonlarının katılma belgeleri, menkul kıymet sayılmakta; bunlar dışında kalanlar ise, diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmektedir. Seri: VII No: 10 Tebliği m. 35'de, katılma belgelerinin kaydî değer olarak tutulacağı ifade edilmiştir. Ancak anılan düzenleme, bu belgelerin kaydîleştirilmesi için yeterli değildir; ayrıca, Kurul'un, SerPK m. 10/A, f. IV uyarınca, katılma belgelerini kaydîleştirilecek sermaye piyasası araçları arasında belirlemesi de gerekmektedir. Uygulamada ise, katılma belgeleri, fizikî olarak basılmakta; ancak katılma belgesi sahiplerine teslim edilmemekte; kurucuda ya da toplu saklama bankasında (Takasbank'ta) mislen toplu saklama esaslarına göre saklanmaktadır. Tasarruf sahibi, fon kurucusundan katılma belgesi satın alarak fona katılmak ve katılma belgesi sahibi sıfatını kazanmak için, kurucu ile kollektif yatırım sözleşmesi akdetmektedir. Bu sözleşmeden doğan hak ve borçlar da, katılma belgesinde temsil edilmektedir. Kollektif yatırım sözleşmesinin konusu; tasarruf sahibinden alınan katılma belgesi bedelinin, diğer katılma belgesi sahiplerindentoplanan katılma belgesi bedelleriyle birleştirilerek fon portföyüne aktarılması ve bu portföyün işletilip, elde edilen gelirden, tasarruf sahibine kâr payı ödenmesidir. Kollektif yatırım sözleşmesi, iltihakı, sürekli, isimsiz, inançlı, tam iki tarafa borç yükleyen, sinellegmatik, sui generis sözleşme niteliği taşımaktadır. Anılan sözleşme, kurucu ile fondan katılma belgesi satın alan tasarruf sahibi arasında kurulmakta olup; yönetici ve saklayıcı, bu sözleşmenin tarafı değildir. Bunun yanı sıra, her bir tasarruf sahibi, kurucu ile ayrı bir kollektif yatırım sözleşmesi akdetmektedir; bu itibarla, katılma belgesi sahipleri arasında da herhangi bir hukukî ilişki bulunmamaktadır. Kollektif yatırım sözleşmesinin içeriği, fon içtüzüğü olarak adlandırılan belgede somutlaşmıştır. Yatırım fonunun hukukî temelini teşkil eden içtüzük; kurucu tarafından hazırlanan; fona ve katılma belgelerine ilişkin esasları belirleyen genel işlem şartlarıdır. İçerikleri büyük ölçüde paralel olsa da, içtüzük ve kollektif yatırım sözleşmesi, birbirinden bağımsız kavramlardır. Katılma belgesinde, belge sahibinin kurucuya karşı sahip olduğu haklar temsil edilmektedir. Bunlar; belge sahibinin belgesini kurucuya geri satma, kâr payı, tasfiye payı ve bilgi alma, katılma belgesinin teslimi ile fonların birleşmesi hâlinde katılma belgesinin değiştirilmesini talep haklarıdır. Katılma belgesi sahiplerinin tek borcu ise, katılma belgesinin temsil ettiği değerin tamamını, peşin ve nakit olarak ödemektir. Katılma belgelerinin itibarî değeri yoktur. Bu belgelerin fiyatı, portföydeki varlıkların değerine göre belirlenmektedir. Her iş günü sonu itibariyle belirlenen katılma belgesi fiyatı, ertesi iş günü boyunca sabit kalmaktadır. A tipi fonlarda ve likit fonlar dışındaki B tipi fonlarda, "ileri fiyatlama sistemi" olarak adlandırılan hesaplama sistemi kabul edilmiştir. Bu fonlarda, alım ve geri satım talimatının verildiği saat, katılma belgesi fiyatının tespitine, bunların tasarruf sahibinin mülkiyetine geçirilme anına ve geri satım bedelinin ödenmesine ilişkin olarak farklı sonuçlar doğurmaktadır. Anılan fonlarda, kurucu, nemalandırma yapılabilecek en geç saati de dikkate alarak, (saat 12:00'den önce olmamak şartıyla), bir saat belirlemektedir. İleri fiyatlama sisteminin gereği olarak, alım-geri satım talimatlarının öngörülen saatten önce verilmesi hâlinde, alım-geri satım işlemleri, 231talimatın verilmesini takip eden ilk hesaplamada bulunacak pay fiyatı üzerinden gerçekleştirilmektedir. Ayrıca söz konusu talimatlar, fonun portföy yapısına göre, talimatın verilmesini takip eden birinci veya ikinci işlem gününde sonuçlandırılmaktadır. Öngörülen saatten sonra iletilen talimatlar ise, ilk fiyat hesaplamasından sonra verilmiş olarak kabul edilmekte ve alım-geri satım, izleyen hesaplamada bulunan pay fiyatı üzerinden gerçekleştirilmektedir. Anılan durumlarda söz konusu talimatlar, fonun portföy yapısına göre, talimatın verilmesini takip eden ikinci veya üçüncü işlem gününde yerine getirilmektedir. Buna karşın, B tipi likit fonlarda, alım ve geri satım talimatlarının -kurucunun belirlediği ve izahname ile içtüzükte gösterilen saatler arasında olması şartıyla- günün hangi saatinde verildiğinin önemi yoktur. Bu fonlarda, alım-geri satım fiyatı, talimatın verildiği gün geçerli olan ve gün boyu sabit kalan fiyat üzerinden hesaplanmakta ve talimat hemen yerine getirilmektedir. Bu nedenle, B tipi likit fonlarda uygulanan fiyatlama sistemi, "tarihî fiyatlama sistemi" olarak adlandırılmaktadır. İçtüzüğünde hüküm bulunması, kurucunun talep etmesi ve Borsa'mn da uygun görmesi şartlarıyla, menkul kıymet niteliğini haiz katılma belgelerinin borsada işlem görmeleri, kural olarak mümkündür. Bu şartları taşıyan katılma belgeleri, Borsa üyesi aracı kuruluşlarca Borsa'da oluşan fiyat üzerinden serbestçe alınıp satılmaktadırlar. Bu fiyat, gerçekleşen arz ve talebe göre belirlenmekte olup; gün içinde değişebilmektedir. Mislen toplu saklanan katılma belgelerinin devri, Türk Ticaret Kanunu'nda düzenlenen kıymetli evrakın devrine ilişkin hükümlere uymak zorundadır. Bu nedenle, hamile yazılı olarak ihraç edilen bu senetlerin devrinin, zilyetliğin devri yollarından zilyetliğin havalesi ile gerçekleştirildiği kabul edilmektedir. Anılan belgelerin rehninde de, kıymetli evrakın rehnine ilişkin genel hükümler uygulanmakta; senet zilyetliğinin, zilyetliğin havalesi yoluyla devredildiği kabul edilmektedir. Mislen toplu saklanan katılma belgesinin icra yoluyla takibi ise, borçlunun üçüncü kişilerdeki mal ve alacaklarının haczi hükümlerine göre (İİK m. 89) yapılmaktadır. 232 | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/20.500.12575/79556 | |
| dc.language.iso | tr | tr_TR |
| dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
| dc.subject | Hukuk | tr_TR |
| dc.title | Yatırım fonu katılma belgeleri | tr_TR |
| dc.title.alternative | The unit certificates | tr_TR |
| dc.type | doctoralThesis | tr_TR |