Ankara Üniversitesi akademisyenlerinin araştırma verilerinin yönetimi ile ilgili tutumları ve bir model önerisi
| dc.contributor.advisor | Oğuz, Tülay | |
| dc.contributor.author | Zencir, Mithat Baver | |
| dc.contributor.department | Bilgi ve Belge Yönetimi | tr_TR |
| dc.date.accessioned | 2023-03-20T08:26:09Z | |
| dc.date.available | 2023-03-20T08:26:09Z | |
| dc.date.issued | 2019 | |
| dc.description.abstract | Bilimsel çalışmaların en önemli unsuru araştırma verisidir. Araştırmalarda ortaya konan kuramlar ve varsayımlar verilere bağlı olarak şekillenir ve/veya ispatlanır. Bu nedenle, tüm bilim insanları araştırmaları sırasında veri üretirler. Bu verilerin paylaşılması ile bilimsel üretkenlik sağlandığı gibi araştırmaların doğrulanması ve şeffaflığı da sağlanmış olur. Bu nedenlerle araştırma verisinin paylaşılması ve açık hale getirilmesi önemlidir. Verinin paylaşılması, verinin etkili yönetimi ile mümkündür. Araştırma verilerinin yönetimi etkinlikleri, birbirleri ile ilişkili olarak devam eden çeşitli adımlardan ve aşamalardan oluşur. İlgili aşamalar veri yaşam döngüsü süreçlerini oluşturmaktadır. Bu aşamalar, planlama; veri toplama ve oluşturma; üst veri oluşturma; depolama, koruma ve güvenlik; paylaşım olarak sırlanabilir. Her bir aşama, akademisyenlerin bilimsel etkinliklerini şekillendiren önemli bir süreç olarak görülmelidir. Paylaşım ile sonuçlanan bu süreçler, verinin tekrar kullanımını mümkün kılar. Bu çalışma, belirtilen veri yönetim süreçlerine ilişkin araştırmacı tutumlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu sayede Ankara Üniversitesi'nde araştırma verilerinin yönetimine ilişkin, benzer kurumlara örnek olabilecek bir modelin önerilmesi mümkün olacaktır. Bu amaçla, Ankara Üniversitesi bünyesinde 2013-2018 yılları arasında BAP (Bilimsel Araştırma Projeleri) yürütücülüğü yapmış olan araştırmacıların veri yönetimi ile ilgili tutumları anket tekniği ile saptanmaya çalışılmıştır. Araştırma evrenini oluşturan toplam katılımcı sayısı 376 olarak hesaplanmıştır. Çalışmamıza toplam 194 BAP yürütücüsü katılmış, bununla birlikte alanlara göre hesaplanmış ve ulaşılması gereken katılımcı sayıları sağlanmıştır. Dolayısı ile örneklemin istatistiksel olarak evreni temsil gücü sağlanmıştır. Çalışmaya katılan araştırmacıların veri yönetim süreçlerine ilişkin şu önemli sonuçlara ulaşılmıştır: •Akademisyenlerin büyük bölümü, bir veri yönetim planına sahip değildir ve bununla birlikte planlama etkinlikleri istenen düzeyde görünmemektedir. •Üst veriye olan aşinalık düşüktür ve standartlar kullanılmamaktadır. •Büyük ölçekteki verilerini süresiz olarak saklayan araştırmacılar, kişisel depolama alanlarını yoğun olarak kullanmakta ve bununla ilgili maliyeti hesaplamamaktadırlar. Ayrıca, araştırma süreci boyunca devam eden depolama ve yedekleme etkinliklerinde kurumsal depolama alanlarının kullanımı düşüktür. Bu durum veri güvenliğini tehdit etmektedir. •Araştırmacılar, veri paylaşımını sadece yayın yolu ile yapmayı yeterli bulmaktadırlar. Bu bağlamda, katılımcıların araştırma verilerini paylaştıklarını söylemek zordur. •Veri paylaşımı önündeki en büyük engellerden biri; yayın ve kariyer fırsatının kaybedilmesine neden olacak, intihal ile ilgili etik endişelerdir. Bununla birlikte akademik sistemin sadece yayın yolu ile ödül, saygınlık ve itibar kazandıran yapısı da veriyi paylaşmak yerine yayını paylaşmayı ön plana çıkartmaktadır. Ortaya konan bulgular doğrultusunda araştırmacıların veri yönetim süreçlerini kapsamlı bir şekilde planlamadıkları ve bu süreçler bağlamında hizmetlere, eğitimlere ve düzenlemelere ihtiyaç duydukları ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda; "Ankara Üniversitesi bünyesinde Bilimsel Araştırma Projesi yürüten akademisyenlerin, araştırma verilerinin yönetimine ilişkin kapsamlı bir veri yönetim planları yoktur" ve "Ankara Üniversitesi bünyesinde Bilimsel Araştırma Projesi yürüten akademisyenler araştırma verilerinin yönetimi bağlamında hizmetlere, eğitimlere ve düzenlemelere (politika, yönerge, yönetmelik vb.) ihtiyaç duymaktadırlar" şeklinde olan iki temel hipotez doğrulanmıştır. Paylaşılmayan veri tekrar kullanılamaz ve tekrar kullanılmayan verinin bir proje fikrine dönüşmesi imkânsızdır. Yukarıda sıralanan sonuçlar ile verinin tekrar kullanıma sokulduğu bir yaşam döngüsü süreci yerine, tek boyutlu bir veri yönetim süreci ortaya çıkmaktadır. Bu durum yerine çalışmamızda önerilen model, açık araştırma verisini gerçekleştirmeyi ve onu tekrar kullanılabilir kılmayı hedeflemektedir. | tr_TR |
| dc.description.ozet | The most important element of scientific studies are research data. The theories and hypotheses which are put forward in researches are shaped and/or proved depending on the data. Therefore, all scientists produce data during their research. By sharing these data, scientific productivity is ensured as well as verification and transparency of the researches. For this reason, it is important to share and to open the research data. Sharing data is possible through effective management of data. Research data management consists of several interrelated stages. These stages can be specified as planning; data collection and creation; metadata creation; storage, preservation and security; sharing. Each stage should be considered as an important process that shapes the scientific activities of academicians. These processes which are resulted in sharing enable data reuse. This study aims to reveal the attitudes of researchers about the data management processes. By these means, it will be possible to propose a model related to the management of research data at Ankara University which can be a sample for similar institutions. For this purpose, it was tried to determine the data management attitudes of researchers who conducted Scientific Research Projects (BAP) in Ankara University between 2013-2018 by using survey technique. Total number of participants who constituted research population is 376. A total of 194 BAP executives participated in the study and the number of participants was calculated according to the disciplines was reached and the sample was statistically represented in the target population. Followings are the important conclusions reached relating to data management process of the researchers participated to the study: •Most of the academicians do not have any data management plan and planning activities do not seem to be at the desired level. •Familiarity with metadata is low and standards are not used. •Researchers who store large amounts of data indefinitely use their personal storage space extensively and do not considered the associated costs. Also, the use of institutional storage area low in storage and backup activities during the research process. This situation threatens the data security. •The researchers find sufficient to share data only through publication. In this context, it is difficult to say that the participants share their research data. •One of the biggest obstacles to sharing data is ethical concerns about plagiarism which will result in the loss of publication and career opportunities. Additionally, the structure of the academic system that brings awards, prestige and reputation only through publication makes sharing the publication preferable to sharing the data. According to the findings, it is seen that researchers do not plan data management processes inclusively and they need services, trainings and regulations in the context of these processes. In this sense; two fundamental hypotheses have been confirmed that "Academicians conducting Scientific Research Project in Ankara University do not have a comprehensive data management plan for the management of research data" and "Academicians conducting Scientific Research Project in Ankara University need services, trainings and regulations (policies, directives, instructions, etc.) in the context of the management of research data". Unshared data cannot be reused and it is impossible for the data that is not reused to become a project idea. With the conclusions listed above it shows that there is one-dimensional data management process rather than a life cycle process in which data is reused. Instead of this, the model proposed in our study aims to realize open research data and make it reusable again. | tr_TR |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/20.500.12575/87779 | |
| dc.language.iso | tr | tr_TR |
| dc.publisher | Sosyal Bilimler Enstitüsü | tr_TR |
| dc.subject | Araştırma Verilerinin Yönetimi | tr_TR |
| dc.subject | Model Önerisi | tr_TR |
| dc.subject | Üst Veri | tr_TR |
| dc.title | Ankara Üniversitesi akademisyenlerinin araştırma verilerinin yönetimi ile ilgili tutumları ve bir model önerisi | tr_TR |
| dc.title.alternative | The attitudes of Ankara University researchers towards research data management, and a model proposal | tr_TR |
| dc.type | doctoralThesis | tr_TR |