Yetişkin bireylerin vücut ağırlığına göre besin seçimi, vücut şekil algısı ve depresyon durumlarının değerlendirilmesi
No Thumbnail Available
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Abstract
Bu çalışma yetişkin bireylerin vücut ağırlığına göre besin seçimi, vücut şekil algısı ve depresyon durumlarının değerlendirilmesi amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırmaya katılanların %53.2'si kadın, %46.8'i erkek olup, %46.3'ünün zayıf/normal vücut ağırlığına sahip, %53.7'sinin fazla kilolu/obez olduğu; zayıf/normal vücut ağırlığına sahip bireylerin daha çok 40 yaş altı grupta (%77.2), fazla kilolu/obez bireylerin ise 40 yaş ve üzeri grupta (%56.4) yoğunlaştığı belirlenmiştir (p<0.001). Bireylerin besin seçim testi toplam puanları üzerinde en fazla anlamlı belirleyiciliğe sahip faktörler sırası ile; cinsiyet, yaş ve öğrenim durumudur. Kadınlarda (B=0.098; %95 GA: 0.055-0.140, p<0.001) besin seçim testi toplam puanının artış; lisans ve üstü öğrenim düzeyine sahip (B=-0.359; %95 GA: -0.070 – -0.001, p=0.048), 40 yaş altındaki bireylerde (B=-0.055; %95 GA: -0.099–-0.011, p=0.015) azalma eğilimi gösterdiği saptanmıştır. Vücut şekil algısı puanları açısından en fazla anlamlı belirleyiciliğe sahip faktörler sırası ile cinsiyet, fazla kilolu/obez olma durumu ve yaştır. Kadınlarda (B=0.287; %95 GA: 0.218-0.356, p<0,001), fazla kilolu ve obezlerde (B=0.302; %95 GA: 0.229-0.374, p<0.001), 40 yaşın altındaki bireylerde (B=0.099; %95 GA: 0.027-0.171, p=0.007) vücut şekil algısı puanları artış eğilimi göstermiştir. CES-D ölçeği puanları üzerinde ise en fazla anlamlı belirleyiciliğe sahip olan faktörler öğrenim düzeyi ve kronik hastalıktır. Lisans ve üstü öğrenim düzeyine sahip bireylerde (B=-0.359; %95 GA: -0.613–-0.105, p=0.006) CES depresyon ölçeği puanları azalma; en az bir kronik hastalığı olan bireylerde ise (B=0.207; %95 GA: 0.043-0.371, p=0.013) artış eğilimi göstermiştir. Kadınlarda; boyun çevresi ile besin seçim testi toplam puanı (r=0.187, p=0.005) ve vücut şekil algısı (r=0.365, p<0.001); bel boy oranı ile besin seçim testi toplam puanı (r=0.284, p<0.001) ve vücut şekil algısı puanları (r=0.439, p<0.001); beden şekil indeksi ile vücut şekil algısı (r=0.194, p=0.004) arasında pozitif korelasyon saptanmıştır. Erkeklerde vücut şekil algısı ölçek puanı ile boyun çevresi (r=0.219, p=0.002), bel boy oranı (r=0.376, p<0.001) ve beden şekil indeksi (r=0.257, p<0.001) arasında pozitif korelasyon belirlenmiştir. Araştırma bulguları, 'sağlık' olgusunun, bireylerin besin seçimlerinde kilit bir motivasyon kaynağı olduğunu göstermiştir. Bunun yanında besin seçim sürecinin tekil bir karar verme eylemi olmadığı; vücut ağırlığı, cinsiyet, yaş gibi faktörlerden etkilenebileceği unutulmamalıdır. Çalışmada fazla kilolu/obez olmanın, kadın cinsiyetin ve 40 yaş altında olmanın vücut şekil algısına yönelik endişe durumunu etkileyebileceğine ilişkin sonuçlar elde edilmiştir. Vücut şekil algısı kavramının temelindeki psikolojik mekanizmaların anlaşılmasına yönelik bilimsel çalışmalar faydalı olacaktır. Öğrenim düzeyi ve kronik hastalığın bulunmasının CES-D skorlarında artışa sebep olabileceği anlaşılmaktadır. Buradan hareketle, obezitenin önlenmesi ve yönetilmesi sürecinde, devlet otoritelerince eğitim, sağlık ve ekonomi politikalarını içeren bütüncül bir yaklaşım benimsenmesi ve uygulanması gerektiği düşünülmektedir.
Description
Keywords
yetişkin, obezite, depresyon