Mogan gölü su, sediment ve balık örneklerindeaylık periyotlarla bazı metal düzeylerinin araştırılması
No Thumbnail Available
Files
Date
2019
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Abstract
Mogan Gölü Su, Sediment ve Balık örneklerinde Aylık Periyotlarla Bazı Metal Düzeylerinin Araştırılması Tatlı su sistemlerindeki metal kalıntılarının mevsim koşullarına göre belirlenmesi, çevre sağlığının değerlendirilmesinde önemli kanıtlar sağlar. Bu çalışmada Mogan Gölü'ndeki su, sediment ve 3 farklı balık türünün dokularında alüminyum (Al), arsenik (As), bakır (Cu), civa (Hg), çinko (Zn), demir (Fe), kadmiyum (Cd), krom (Cr), kurşun (Pb), nikel (Ni) ve selenyum (Se) konsantrasyonlarının aylık değişiminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Mogan gölünden, gölü besleyen dereler ve yerleşim yerleri göz önüne alınarak 5 farklı istasyon seçildi. Bu istasyonlardan bir yıl boyunca her ay su ve sediment örnekleri alındı. Susıcaklığı, elektrik iletkenliği ve çözünmüş oksijen içeriği ölçüldü. Her ay avlanan balıklardan (Cyprinus carpio, Esox lucius, Tinca tinca) kas, karaciğer, böbrek, solungaç ve beyin dokuları alındı. 60 sediment, 60 su, 36 solungaç, 36 kas, 36 karaciğer, 36 böbrek ve 36 beyin dokusunda 11 element analizi ICP-OES ile analiz edildi. Su, sediment ve balık dokularında en yoğun rastlanan metaller azalan sırayla suda Fe> Cu> Cr> Zn> Pb> Ni> As> Se> Hg, sedimentte Fe> Zn> Cu> Ni> Se> Pb> Cr> As> Al> Cd> Hg ve balık dokularında Se> Fe> Zn> Cr> Al> Pb> Cu> Ni> As> Hg> Cd olmuştur. Balık türleri arasında fark görülmedi. Göl suyundaki tüm metallerin en yüksek konsantrasyonda görüldüğü en kirli istasyon, özellikle havaların sıcak olduğu Ağustos ayında, lokanta ve çay bahçelerinin atıklarının döküldüğü bölge oldu. Sedimentlerde havanın en sıcak olduğu aylarda yerleşim yerinin yakınındaki bölgede en çok Al ve Cr, lokanta ve çay bahçelerinin atıklarının döküldüğü bölgede en çok As ve Zn, gölü besleyen Çölova deresinin döküldüğü yerde en çok Cu, Fe, Cd, Pb ve Se, Sukesen deresinin döküldüğü bölgede ise en çok Ni tespit edildi. Cd konsantrasyonu Mart ayında avlanan bir balıkta görülmesine rağmen diğer balıklarda ve aylarda tespit edilmedi. Balık dokularındaki analiz sonuçlarına göre diğer dokulara göre karaciğer ve böbreklerde en fazla Al, Cu, Cr, Pb ve Ni'in biriktiği, ayrıca Al'un beyin dokusuna ve Cr'un solungaçlarda da biriktiği görüldü. Zn diğer dokulardan daha çok solungaçlarda birikti. Kas dokuda en az biriken metaller Al, Cr ve Pb, beyin dokusunda en az biriken metaller ise Cu, Zn, Fe, Ni ve Se oldu. Hg ve As ise dokulara dağılım yönünden homojenlik göstermişlerdir. Se ise beyin dokusuna daha az dağılım göstermesi dışında Hg ve As için bulunan sonuçlara benzer şekilde diğer dokulara neredeyse homojen bir dağılım gösterdi. Böylece Mogan Gölü'nde olumsuz etkilere neden olan metallerin daha çok antropojenik etkinlikler nedeniyle su, sediment ve balıklarda biriktiği sonucuna varıldı. Gölün düzenli olarak kontrol edilmesi ve özellikle göl ekosistemindeki deşarjlar ve kirleticilerin uzun süreli etkilerinin düzenli olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir. Anahtar Sözcükler: Aylık değişim, Balık, Metal, Sediment, Su
Description
Keywords
Mogan gölü, su, sediment