Türk devlet ve yönetim yaklaşımları: Tipolojik sınıflandırma ve analiz
No Thumbnail Available
Date
2025
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
Abstract
Türk devlet ve yönetim yaklaşımları, tarih boyunca farklı Türk toplumlarındaki devlet ve yönetim olgularına yönelik getirilen açıklamalardır. Bu açıklamalardan bazıları herhangi bir tarihsel bilgiye dayanmaksızın yazarların ideal devlet tasarımları olarak kalmış, bazıları ise bilimsel teoriler haline getirilmiştir. Araştırmanın konusunu, Türk devlet ve yönetim yaklaşımlarının bu iki boyutu oluşturmaktadır. Bu doğrultuda, Türk yazarlar tarafından Türk devlet ve yönetim olgusu için yapılan açıklamalar, benzerliklerine ve farklılıklarına göre öncelikle yaklaşım gruplarında, daha sonra tipolojilerde ve en nihayetinde tipolojilerin ortak temasından hareketle kategoriler içerisinde sınıflandırılmıştır. Tipolojiler yaklaşım gruplarının kurucusu, baştemsilcisi ve diğer temsilcileri olarak saptanan toplam yüz yazarın eserlerinin çözümlenmesi yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmada, Türk yazarlar tarafından geliştirilen Türk devlet ve yönetim yaklaşımlarının köken ve nitelik kategorisindeki altı tipoloji çatısında ve on yedi yaklaşım grubunda sınıflandırılabileceği ileri sürülmüştür. Bu tipolojik sınıflandırma denemesi, Türk devlet ve yönetim yaklaşımları alanında önemli bir birikimin olduğunu göstermiştir. İki kategorinin özellikleri değerlendirildiğinde; Türk devlet ve yönetim olgusunun kökenlerini Asya, Anadolu ve Orta Doğu coğrafyası merkezinde açıklayan yazarlar arasında temel ayrışmanın kadim devlet ve geç devlet yaklaşım gruplarında olduğu saptanmıştır. Türk devletlerinin yönetim tarzlarını ve toplum ile ilişkilerini inceleyen yazarlar ise çoğunlukla despotizm nitelendirmesinde bulunmuşlardır. Türk devlet ve yönetim olgusunun kökenini ve niteliği açıklayan kategorilere bir bütün haline bakıldığında, bu açıklamaların kadim devlet ve despotik devlet görüşleri etrafında yoğunlaştığı sonucuna ulaşılmıştır.
Description
Keywords
Devlet kuramı, teori, yönetim