Posthümanizm ve yeni bir ayrımcılık biçimi olarak robotlara yönelik türcülük
No Thumbnail Available
Date
2023
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Bir ayrımcılık biçimi olarak türcülük ilk kez Richard Ryder tarafından
1970 yılında kullanılmış, Peter Singer’ın 1975 yılında yayımladığı Hayvan
Özgürleşmesi kitabında kapsamlı bir şekilde açıklandıktan sonra özellikle
hayvan hakları hareketinin temel kavramlarından biri haline gelmiştir. “Bir
kişinin kendi biyolojik türünün çıkarları lehine ve diğer biyolojik türlerin
çıkarları aleyhine, önyargılı ya da yanlı davranması” olarak tanımlanan
türcülük kavramı son zamanlarda yapay zekâ ve robotları da kapsayacak
şekilde yeniden tanımlanmaya çalışılmaktadır. Türcülüğün genişletilmiş
tanımına felsefi temel sağlayan posthümanizm kavramı ise ilk kez 1977
yılında Ihab Hassan tarafından kullanılmıştır. Posthümanizm, hümanizmin
insan merkezci varlık hiyerarşisine itiraz etmekte ve yatay bir ontolojiyi
savunmaktadır. Posthümanizme göre insan merkezci varlık tasavvuru
diğer varlıkları insanın çıkarına olacak bir şekilde sömürgeleştirmektedir.
Kimi uzmanların küresel ısınma gibi çevresel sorunların insan faaliyetleri
sebebiyle olduğuna gönderme yapan Antroposen’e (İnsan Çağı)
girmiş olduğumuzu duyurmaları hümanizm eleştirilerine kanıt olarak
yorumlanmaktadır. Diğer taraftan yapay zekâ ve robotik alanındaki
gelişmeler önümüzdeki yıllarda hayatın hemen her alanında insan-sosyal
robot etkileşiminin artacağını göstermektedir. Özellikle son yıllarda
insansı robotların üretilmesi, insan robot etkileşiminin etik ve hukuki
temelde tartışılmasını beraberinde getirmiştir. Bazı uzmanlar insanların
robotlara karşı “türcü” davranabileceğini belirtmekte; bunun da yapay
zekâ ve robotik alanındaki gelişmeleri negatif etkileyebileceğini ifade
etmektedir. Türcülüğün bu genişletilmiş tanımı insanı yapay zekâ ve
robotlara karşı etik ve hukuki açıdan yükümlülük altına sokabilecektir. Bu
makalede posthümanizm ve türcülük kavramları hakkında bilgi vermek,
türcülüğün yapay zekâ ve robotları da kapsayacak şekilde genişletilmesini
posthümanizm temelinde tartışmak amaçlanmıştır
Description
Keywords
Posthümanizm, türcülük, ayrımcılık, yapay zekâ, robot, sosyal robot