Mülteci Ve Benze Statüdeki Kişilerin Çalışma Ve Eğitim Hakkının Önündeki Cam Duvar:Tanıma Ve Denklik

No Thumbnail Available

Date

2024

Journal Title

Journal ISSN

Volume Title

Publisher

Ankara Üniversitesi

Abstract

Bulunduğu ülkeden bir başka ülkeye göç etmek zorunda kalan mülteci ve benzer statüdeki kişilerin çalışma ve eğitim hakkına erişimleri çoğu durumda mesleki ve akademik yeterliliklerinin tanınmasına bağlıdır. Özellikle nitelikli diyebileceğimiz bir kesim açısından bu elzemdir. Ancak mülteci ve benzer statüdeki kişilerin bu haklara erişmesi için hiç görmedikleri ve bilmedikleri duvarları aşması gerekmektedir. Bu cam duvarlar, mülteci ve benzer statüdeki kişilerin bu haklara erişimini sınırlandırmakla kalmamakta, bu haklara erişiminin sınırlandığından haberi dahi olmayan bir topluluk oluşturmaktadır. Tanıma ve denklik prosedürleri, ülkelere göre çok farklı düzenlemeler içerebilmektedir. Bu süreçler, mülteci ve benzer statüdeki kişiler bakımından zorlayıcı unsurlar barındırabilmektedir. Bu yüksek lisans tezi çalışmasında, çalışma hakkı ve eğitim hakkının tanımları, bu hakların hangi unsurları barındırdığı ve insan hakları belgelerinde ne şekilde vücut bulduğu incelenecektir. Çalışmanın devamında çalışma ve eğitim hakkı arasındaki güçlü bağ, eğitim hakkı olmadan nitelikli bir çalışmanın mümkün olmadığı varsayımıyla açıklanacaktır. Eğitim hakkına erişmek için ise çoğu durumda maddi güç yani ücretli bir işte çalışma gerekebilmektedir. Dahası bu haklar arasındaki bağ, diğer insan haklarına erişim açısından da kritik öneme haizdir. Bu hakların adil koşullarda sağlanamadığı durumlarda diğer insan haklarına dair bilinç ve farkındalık da bulunamamaktadır. Bu haklara erişim koruma sağlayan ülkedeki statülere göre de farklılıklar içerebilmektedir. Mülteci ve benzer statüdeki yabancıların eğitim ve çalışma hakkına erişimde yaşadığı sorunlar göç tercihlerini etkileyebilmektedir. Öte yandan bu sorunlar, kişilerin elde ettikleri niteliklerden daha vasıfsız işlerde çalışmalarına veya eğitimlerine devam edememelerine dolayısıyla vasıfsızlaşmalarına sebep olmaktadır. Tanıma ve denklik süreçlerin dağınık olduğu, kurumlar arasında koordinasyon eksiklikleri, mülteci ve benzer statüdeki kişilere münhasır (dil, belge temini, fiili imkansızlık, yüksek ücret, yabancı düşmanlığı) sorunları bulduğu değerlendirilmektedir. 109 Uluslararası sözleşmelerde bu hakların örtülü bir asgarilik içerisine sıkıştırıldığı, devletlere hakka erişimi kısıtlayabilecek bir takdir alanı sağlandığı, dolayısıyla insan hakları hukuku açısından da bu anlamda bir boşluk bulunduğu tespit edilmiştir. Türkiye’deki mevcut uygulamaların belirli kısımlarının uluslararası sözleşmelerle uyumlu olduğu ancak yeterli olmadığı, özellikle lisans düzeyinde düzenlenmiş meslekler bakımından bir çok sorun barındırdığı tespit edilmiştir. Diğer ülkelerin ve uluslararası kurumların bu sorunların ve engellerin giderilmesine yönelik önemli girişimleri bulunsa dahi küresel çapta soruna merhem olacak bir uygulama bulunmamaktadır. Türkiye açısından bu alanda yapılacak düzenleme ve iyileştirmeler mülteci ve benzer statüdeki kişilerin insan haklarına erişime katkıda bulunacak, bu kişilerin kendi kendilerine yeterliliklerini artırarak Türkiye’ye yükünü azaltacak, Türkiye’nin uluslararası göçten daha nitelikli bir şekilde faydalanmasını sağlayacaktır. Dahası bu alanda yapılabilecek Avrupa Meslek Kartı ve Mülteci Yeterlilik Pasaportu’na benzer bölgesel ve küresel uygulamalar sayesinde Türkiye göç stoğundan azami faydayı sağlarken, diğer ülkelere de örnek teşkil edebilecektir

Description

Keywords

Akademik tanıma, cam duvar, çalışma hakkı, çalışma izni, denklik, eğitim hakkı, geçici koruma, insan hakları, mesleki tanıma, mülteci, uluslararası koruma, vasıfsızlaştırma, yeterlilik pasaportu, yüksek öğretim

Citation