Arazi bankacılığı veTürkiye' de uygulanabilirliği
No Thumbnail Available
Date
2016
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara : Ankara Üniversitesi : Fen Bilimleri Enstitüsü : Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Anabilim Dalı
Abstract
Dünyada arazi bankacılığı, 1970’lerde tarımı iyileştirmek ve toplulaştırma çalışmalarını
hızlandırmak için kullanılan modellerden biridir. Başlangıçta tarımsal faaliyetler ve daha
sonraki dönemlerde çevre, altyapı, doğal ve tarihsel alanları da kapsayan koruma amaçlı
bir model haline dönüşmüştür. Tarım arazilerinin kıt kaynak olması yanında erozyon,
tuzlanma ve çölleşme gibi nedenlerle tarımsal niteliğini kaybedilen arazi varlığının hızla
artması; toprak ve arazinin korunması ile ekonomik ve etkin kullanılması gereken bir
değere dönüşmesi için arazi bankacılığı uygulamasının yaygınlaşması zorunlu olmuştur.
Bu çerçevede arazi bankacılığı, sağlıklı arazi politikaları ile nitelikli arazi bilgilerini
sağlayan Arazi İdare Sisteminin devletin denetiminde uygulanması ile başarılı olabilecek
bir yaklaşım olarak görüldüğü anlaşılmaktadır. Türkiye’de 1950’lerden sonra hızla artan
tarım arazisi varlığının nüfus artışı ve diğer faktörlere bağlı olarak parçalanması
neticesinde arazi kaynaklarının etkin olarak kullanılamaması nedeni ile 2000’li yıllarda
arazi toplulaştırma çalışmalarına ağırlık verilmiştir.
Toprak ve su kaynaklarının geliştirilmesi ve arazi kaynaklarının toplulaştırılması
çalışmalarında genellikle arazi varlığının etkin ve verimli kullanımı, boş veya fiilen
kullanılmayan arazilerin değerlendirilmesi ve iyileştirilmesi genellikle ihmal edilmekte
ve arazi kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması hedefine ulaşılamamaktadır. Bu
çalışmada Türkiye’de arazi bankacılığı faaliyetlerinin uygulanabilirliği hem yasal
düzenleme, hem de kurumsal ve teknik yönlerden incelenmiş ve mevcut durum analizine
dayalı genelleme yapılması yoluna gidilmiştir. Çalışma kapsamında arazi bankacılığı sistemini uygulayan ülkelerdeki örnekler incelenmiş ve özellikle Fransa’daki arazi
bankacılığı uygulamasında “Arazi Geliştirme ve Kırsal Yerleşim Kurumu (SAFER)”
uygulamasının Türkiye’de model olarak kullanım olanakları irdelenmiştir.
Öncelikle arazi yönetimi alanında birçok kurum görev almakta ve mevcut kamu kurum
ve kuruluşlarının arazi bankacılığı faaliyetlerini mevzuat çerçevesinde dağınık biçimde
yürüttükleri dikkati çekmektedir. Diğer yandan başta kamulaştırma olmak üzere
arazilerin türlerine göre değerleme altyapısının kurulamadığı, arazi edindirme
çalışmalarının çok yetersiz olduğu ve uygulanan tarım politikalarının arazi geliştirme ve
edindirme amacına uygun olmadığı tespit edilmiştir. Birçok yerleşim yerinde tarımsal
faaliyetlerin ekonomik olmaktan çıkması veya öyle görülmesi nedeni ile önemli miktarda
arazi varlığının boş veya atıl kaldığı, ancak mevcut kamu politikaları ile söz konusu arazi
varlığının tarımsal üretime yönelik kullanımının sağlanamadığı dikkati çekmektedir.
İnceleme sonuçlarına göre arazi bankacılığının Türkiye’de uygulanabilmesi için sağlıklı
değerleme veritabanı yanında değerleme alanında uzman yetiştirilmesi, yürürlükte olan
yasal düzenlemeler arasındaki uyumsuzlukların giderilebilmesi için yeni arazi kanununun
yürürlüğe konulması, tarımsal faaliyetleri yöneten ve denetleyen kurumlar arasındaki
koordinasyon sorunları ve görev ve/veya yetki çatışmasının giderilmesi için özerk bir
kurumun oluşturulması, arazilerin etkin ve verimli olarak işletilmesi, kiralama, satış,
takas, tahsis ve önalım hakkı gibi işlemlerin yürütüleceği arazi bankacılığı biriminin
kurulması ve belirtilen faaliyetlerin tek bir kamu ototitesi tarafından yürütülmesinin
başarılı uygulama için gerekli olacağı vurgulanmalıdır.
Description
Keywords
Arazi bankacılığı, arazi yönetimi, arazi politikası, arazi idaresi, arazi idare sistemi