Teknoloji-değer ilişkisi
No Thumbnail Available
Files
Date
2018
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Abstract
Mitolojide Tanrısal karakteriyle hem övülen hem de insanlığa geçmesi bir tehlike unsuru olarak resmedilen ve ihtiyatla karşılanan tekhnê, hâkim felsefî düşüncenin belirli bir çerçeveye oturmasıyla bu yapı içerisinde mevcut hiyerarşiye uygun bir konum edinmiştir. Mevcut ontoloji, tekhnênin eylem alanını tabii olarak sınırlasa da, tekhnêye yönelik ihtiyatlı yaklaşım devam etmiş, tekhnê çoğunlukla kontrol altında tutulması gereken bir bilgi ve etkinlik türü olarak addedilmiştir. Bu kontrol, dönemin felsefî yönelimine uygun olarak ya ahlâkî ya dinî motivasyonlarla sağlanmıştır. Modern dönemle birlikte geleneksel felsefî varsayımların değişmesi, kadim düşüncede tabii görülen sınırları ortadan kaldırmış, diğer şartların uygun hale gelmesiyle teknoloji dediğimiz yapı mümkün hale gelmiştir. Kadim tekhnêden farklı olarak modern teknolojinin sahip olduğu potansiyel, onun eylem alanını genişletmiş, üretim modu farklılaşmış, teknoloji; varlığı, bilgiyi, değeri etkileyen durumlar ortaya koymuştur. Teknolojinin hem manipülasyon alanının, hem de zamansal ve mekânsal etkilerinin genişlemesi, yeni duruma uygun ahlâkî bir tutumun gerekliliğini ve bunun nasıl temin edilebileceği sorununu ortaya çıkarmıştır. Bu hususlar teknoloji felsefesi literatürü içerisinde değere ilişkin tartışmalarda yer bulmuştur. Söz konusu literatürde yeni durumda teknoloji-değer ilişkisini tespit edebileceğimiz belirli problemler tartışılmakta, güncel bir mesele olarak değerlerin devrede olduğu bir teknolojinin imkânına yönelik arayışlar devam etmektedir. Bu çalışmada, tekhnêden teknolojiye gelinen süreçte, bu alanın değerlerle ilişkisi, ilişkinin tarihi süreçte ne şekilde değiştiği yukarıda belirtilen süreçler ve problemler ekseninde, sonuçlarıyla birlikte ele alınmıştır. Buna ilaveten insanî ilimlere ilişkin teknoloji felsefesi literatürü çerçevesinde, değerlere ilişkin tartışmalar ve değerlerle yönlendirilmiş bir teknoloji tasavvuruna yönelik perspektifler sunulup değerlendirilmiştir.
Description
Keywords
Teknoloji felsefesi, Tekhnê, Tekhnê-logos, Homo faber, Değerler