Kuraldışı durum belirleme yapılarında özne-eylem bağımlılığının işlemlenmesinde uzaklık uyum ve anlamsal karışma etkileri
No Thumbnail Available
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
Bu tezde, özne-eylem bağımlılığının işlemlenmesinde güçlüğe neden olduğu varsayılan uzaklık ve benzerlik-temelli karışma etkileri incelenmektedir ve söz konusu zorlukların, eylemdeki biçimbilimsel uyumun varlığından etkilenip etkilenmediğine odaklanılmaktadır. Türkçede biçimbilimsel uyumum seçimlik olarak görüldüğü Kuraldışı Durum Belirleme (KDB) yapıları, uyumun, söz konusu etkiler ile etkileşimini ele alabilmek için uygun bir test ortamı sunmaktadır. Bu yapılarda, özne ve eylem arasındaki çizgisel uzaklık ve [+canlı] özellikli çeldiricilerin yol açabileceği karışma etkileri ile uyumun bu olası güçlüklere etkileri kendi-hızında okuma deneyleri ile ele alınmıştır. Uzaklık ve uyuma yönelik Deney 1'de, dilbilgisel yargı testinde uyum etkisi anlamlı bulunmuş, uzaklık etkisi anlamlı bulunamamıştır. Kendi-hızında okuma deneyinde ise uyum etkisi anlamlı bulunmamıştır, ancak uzaklık etkisi anlamlıdır. Yargı testinde uyum etkisinin sonralık etkilerini yansıttığı düşünülmektedir. Kendi-hızında okumada ise uzaklık etkisi, BYK'nın bütünleştirme yükü varsayımıyla örtüşmektedir. Deney 2'de, dilbilgisel yargı testinde uyum ve karışma etkileri anlamlıdır. Burada, uyumlu tümcelerin ve bu yapılarda [+canlı] özellikli çeldiricilerin bulunduğu tümcelerin daha kabuledilebilir olarak değerlendirildiği görülmüştür. Öte yandan kendi-hızında okuma testinde uyum etkisi anlamlı bulunamamış, yalnızca anlamsal karışma etkisi anlamlı bulunmuştur. Deney 1 ve 2'nin uyuma yönelik bulguları örtüşmektedir. Her iki kendi-hızında okuma testinde de uyum etkisine yönelik anlamlılığın bulunmaması, katılımcıların biçimbilimsel özelliklere yönelik yüzeysel ya da yeterince iyi işlemleme yaptıklarını düşündürmektedir. İşlemlemede uyum etkisinin bulunamaması, uyumun sözdizimde değil, sözdizim sonrası gerçekleştiğine yönelik bir kanıt olarak da değerlendirilebilir. Sonuç olarak, çalışmada gözlemlenen uzaklık ve karışma etkileri bellek temelli işlemleme yaklaşımlarının varsayımlarıyla uyumludur.
Description
Keywords
Tümce İşlemleme, Özne-Eylem Bağımlılığı, Uzaklık, Uyum, Benzerlik-Temelli Anlamsal Karışma, Kuraldışı Durum Belirleme, Kendi-Hızında Okuma.