“Çocuklari Yaşat Ki Yaşasin Devlet”: Erken Cumhuriyet Döneminde Çocuk Ölümleriyle Mücadele
No Thumbnail Available
Date
2023
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Trablusgarp Savaşı'yla başlayıp Millî Mücadele'yle sonuçlanan süreçte, yüzbinlerce
insan yaşamını yitirmiş, bir o kadarı da aktif işgücünün dışında kalmıştı. Bu nedenle,
Cumhuriyet Türkiye'sinin çözmesi gereken başlıca sorunlardan biri nüfus meselesiydi.
Zira, yeni kurulan ulus devlet açısından devletin ve rejimin devamlılığı yetiştirilecek yeni
nesillere bağlıydı. Nüfusu arttırıp daha nitelikli hâle getirebilmenin ilk aşamasını ise
oldukça yüksek olan çocuk ölümleriyle etkin bir şekilde mücadele etmek oluşturuyordu.
Bu nedenle, ülkenin aydınları, sağlık görevlileri ve siyasetçileri iş birliği içerisinde sorunu
çözmeye odaklandı. Çocuk ölümlerinin oranını düşürebilmek için çeşitli yasal
düzenlemelere gidildi; halk bu konuda aydınlatılmaya çalışıldı. Sorunun nedenleri tespit
edildikten sonra, çocuk ölümlerine sebep olan çeşitli salgın hastalıklarla mücadele
edilmeye çalışıldı. Söz konusu mücadele, 1930'lu yılların başından itibaren ilk
meyvelerini vermeye başladı ve çocuk ölümü oranlarında kayda değer düşüşler
gözlemlendi. Bununla birlikte, çocuk ölümleriyle mücadelenin istenilen seviyeye
ulaşılması noktasında bir hayli yol kat edilmesi gerektiği anlaşılmıştı. Çocuğun hem
devletin geleceğini sağlayacak olan işgücünü hem de nüfusun niteliksel değişiminin itici
gücünü oluşturduğu gerçeğinden hareketle, Erken Cumhuriyet Dönemi kadrolarının
üzerinde en fazla durduğu meselelerin başında çocuk ölümleri sorunu gelmekteydi. Bu
çalışma, söz konusu sorunun boyutlarını ve sorunu çözmek için atılan hukukî, sosyokültürel, sıhhî ve iktisadî adımların izini sürmekle birlikte alınan önlemlerin ne derece
etkili olduğunu da sorgulamaktadır. Makalenin hazırlanmasında, dönemin gazete ve
dergileri, Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi temel referans kaynaklar olarak
kullanıldı. Bunun yanı sıra, yasal düzenlemelerin metinleri için Resmî Gazete'nin ilgili
nüshalarından istifade edildi. Çalışmanın, Erken Cumhuriyet Dönemi sağlık ve çocuk
araştırmaları literatürüne katkı sağlaması beklenmektedir.
Description
Keywords
Erken Cumhuriyet Dönemi, Çocuk Ölümleri, Hıfzıssıhha, Kamu Sağlığı