Kekik bitkisi uçucu yağ bileşenlerinin ekstraksiyonu ve in-vitro fonksiyonel etkisinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmada, Türkiye'nin farklı bölgelerinden (Bursa, Ankara ve Hatay) toplanan Origanum vulgare (Kekik) bitkilerinden yüksek vakum distilasyon yöntemi ile elde edilen ekstraktın, GC-MS (Gaz Krom otografi/Kütle Spektrometrisi) cihazında ve katı faz mikroekstraksiyon (SPME) tekniği kullanılarak uçucu yağ bileşenleri tespit edilmiştir. Kekik uçucu yağ bileşenlerinin, antioksidan, fenolik madde miktarları ve antimikrobiyal aktiviteleri in-vitro koşullarda incelenmiştir. Kekik uçucu yağları analiz edildiğinde asitler, esterler, alkoller, ketonlar, terpenler, aldehitler ve fenoller gibi farklı kimyasal gruplar belirlenmiştir. Hatay kekiği uçucu yağı; esterler, alkoller ve aldehitler, terpenler, fenoller bakımından zengin bir kimyasal profile sahipken, Bursa kekiği uçucu yağı, esterler, ketonlar, aldehitler ve terpenler açısından, Ankara kekiği uçucu yağı ise asitler, ketonlar ve terpen bileşenleri açısından zengin profile sahiptir. Yapılan antioksidan analizlerinde, Bursa kekiği uçucu yağı en yüksek antioksidan aktiviteyi göstermiştir. Fenolik madde miktarları açısından ise, Bursa ve Hatay kekik uçucu yağ örnekleri yüksek değerlere sahipken, Ankara uçucu yağ örneği daha düşük fenolik içerik göstermiştir. Antimikrobiyal analizler kapsamında, Hatay kekiği uçucu yağ örneği diğer bölge kekik uçucu yağlarına göre, Salmonella enterocolitica, Escherichia coli, Staphylococcus aureus ve Bacillus cereus mikroorganizmaları üzerinde daha yüksek inhibisyon etki göstermiştir. Sonuç olarak, kekik uçucu yağlarının bileşenleri ve fonksiyonel özellikleri, iklim, toprak, yetiştirme koşulları gibi çevresel faktörlere ve bölgesel farklılıklara bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu durum, kekik uçucu yağlarının gıda koruma, sağlık ve endüstriyel uygulamalarda daha etkin kullanımı için bölgesel özelliklerin dikkate alınmasının önemini vurgulamaktadır. Gelecek araştırmalar, bu farklılıkların daha derinlemesine incelenmesini ve kekik uçucu yağlarının potansiyel tıbbi ve endüstriyel kullanım alanlarını belirlemeye yönelik çalışmaların yapılmasını gerektirmektedir.