Fransa'nin Manda Döneminde Arkeolojik Faaliyetleri Ve Abd'nin Hatay'dan Kazi Talebi
No Thumbnail Available
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Birinci Dünya Savaşı öncesi ve sonrasında Mezopotamya toprakları ve Anadolu, zengin
arkeolojik kaynakları nedeniyle yabancı arkeologların ilgilendiği bölgelerin başında
gelmiştir. Fransa Birinci Dünya Savaşı sırasında Sykes Picot Antlaşmasına dayanarak
bölgeye yerleşmiştir. 24 Temmuz 1922'de Fransa, Lübnan'ın bir parçası olarak
İskenderun Sancağını (Hatay) manda yönetimi altına almıştır. Fransa'yı hakimiyet
kurmaya sevk eden sebepler arasında arkeolojik buluntular da önemli bir yer almaktadır.
Bu süreçte eski eserler konusunda araştırmalar yaparak kazı çalışmalarını organize etti.
Bölge genelinde kendi çıkarları doğrultusunda kurduğu idarede eski eserler servisi
oluşturmuştur. Manda Yasası'nın 14. maddesi Milletler Cemiyetine üye tüm devletlerin
vatandaşlarına arkeolojik kazılar ve araştırmalar yapmak konusunda eşit
davranılacağını ilan ediyordu. ABD, arkeolojik araştırmaları için bu yeni durumdan
faydalanmış, Fransa ile yaptığı anlaşma ile kazı imtiyazı ve kazılarda elde ettikleri tarihi
eserlerin bir kısmını yurt dışına çıkarma hakkını elde etmiştir. Fransa'nın 23 Haziran
1939 Antlaşması ile Hatay'ı Türkiye'ye devredecek olması, manda döneminde Chicago
Üniversitesi Doğu Enstitüsü ve Princeton Üniversitesi Kazı Komitesi tarafından bölgede
çalışmalar yapmakta olan kazı heyetini telaşlandırmıştır. ABD, Fransa ile yapmış olduğu
anlaşmaların Hatay'ın Türkiye'ye devredilmesi sonrasında da devam etmesi için
girişimlerde bulunmaktadır. Bu çalışma ABD'nin bölgede kazı imtiyazını devam
ettirebilmek amacıyla Fransa ve Türkiye ile gerçekleştirdiği diplomatik faaliyetleri Fransa
Dışişleri Bakanlığı Arşivi belgeleri üzerinden araştırmayı amaçlamaktadır
Description
Keywords
Arkeoloji, Yakındoğu, Manda Dönemi, Fransa, Türkiye, ABD