Isaac Newton Ve Kütleçekiminin Keşfinde Deneyin Rolü: Astronomi Ve Fizik Bilimlerinde Gözlemlenen Gelişmeler Ekseninde Bir İnceleme
No Thumbnail Available
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
“Bir elma neden dalından yere düşüyor da yukarı doğru gitmiyor?”, “Gezegenler neden
belirli bir yörünge üzerinde Güneş'in çevresinde dönüyorlar?” ya da “Ay neden Dünya'nın
etrafında dolanıyor?” gibi sorulara sağlam ve güvenilir yanıtların verilebilmesi
kütleçekimi kavramlaştırması sayesinde mümkün olabilmiştir. Astronomi ve zik
bilimlerindeki gelişmelere koşut olarak Newton tarafından kuramsallaştırılan
kütleçekimi, doğada var olduğu savlanan düzenlilik hakkında yasaya dayalı bir
açıklama biçimine tekabül eder. Kopernik'in heliosentrik evren anlayışının
temellendirilmesini sağlayan bütünüyle matematiksel nitelikteki kanıtlamaları, Brahe'nin
dakik gözlemleri, Kepler'in gezegenlerin devinimlerini betimleyen elips yörüngelerin ve
mesafeler arası bağıntıların izahını içeren yasaları, Galilei'nin teleskopla gökyüzünü
gözlemleyerek Aristotelesçi evren kavrayışını sarsan ve eylemsizlik ilkesini oluşturan
görüşleri kütleçekiminin kavramsal ve kuramsal zeminini kurar. Bu katkılar ekseninde
Newton, o meşhur hikâyedeki elmanın, yere nasıl düştüğünün gözlemlenmesinden yola
çıkarak evrensel çekim yasasına ulaşmayı başarmıştır. Bu çalışmada, Newton'un
kütleçekimi ve onu bu keşfe götüren süreçte üzerinde durduğu bilimsel yöntem ile ilgili
görüşleri incelemeye tabi tutulacaktır. Bunun için de çalışmanın bağlamı açısından
öncelikle Kopernik, Kepler ve Galilei'nin astronomi ve zik bilimlerindeki açıklamaları ile
Grosseteste, F. Bacon ve Descartes'in bilimsel yönteme ilişkin görüşleri aktarılacak
ardından Newton'un yaklaşım tarzı değerlendirilecektir. Bilim tarihinin dikkat çekici bir
kesitini işaret eden kütleçekiminin keşnin irdelenmesi hem astronomi ve zik
bilimlerindeki gelişmelerin yeniden hatırlanması hem de bu keşn gerçekleşmesini
sağlayan bilimsel yöntemin çözümlenmesi bakımından önem arz etmektedir.
Description
Keywords
Isaac Newton, Kütleçekimi, Astronomi, Fizik, Bilimsel Yöntem