Browsing by Author "SARISIR, SERDAR"

Now showing 1 - 2 of 2
  • No Thumbnail Available
    Item
    Osmanlı'dan Türkiye Cumhuriyeti'ne haşhaş: Ekonomik ve siyasi boyutlarıyla (1909-1950)
    (Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018) ALTAN, SUNA; SARISIR, SERDAR; Tarih
    20. yüzyılın en önemli bitkilerinden biri olan haşhaş, insanlık hayatında hızla önemli bir yer edinmiştir. Haşhaş ve haşhaştan elde edilen afyonun kullanım alanı zamanla genişlemiştir. Haşhaş ve afyonun iyi amaçlarla kullanımının yanında kötü amaçlı kullanılmaya başlanmasıyla birlikte uluslararası alanda sorunlar baş göstermeye başlamıştır. 1900'den itibaren toplumlarda artan afyon kullanımı bağımlılık oranları bu ürüne müdahaleyi zorunlu hale getirmiştir. Bağımlılık oranlarının artmasının suçlusu da üretici ülkeler olarak gösterilmiştir. 1909 yılında ABD'nin çözüm için önerisi, üretici ülkelerin durdurulması yönünde olmuş olup, 1920 yılı itibariyle Milletler Cemiyeti'ndeki baskın gücünü de kullanarak üretici ülkelere kısıtlama ve yasaklama getirilmesini sağlayan konferanslar düzenlenmiş ve bu doğrultuda antlaşmalar imzalanmıştır. Osmanlı Devleti, haşhaşın ekonomik getirisinin vazgeçilmez olmasının yanında, antlaşma metinlerinde eşitlik ilkesinin yok sayılması ve diğer üretici ülkelerin konferanslarda çıkarlarının ön plana çıkarılmasından dolayı 1909 yılında Şangay Konferansı'nda başlayan süreçten itibaren uluslararası hiçbir oluşumun içinde yer almamıştır. I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla birlikte haşhaş meselesinin uluslararası kontrolü konusunda dönüm noktasını oluşturan ve 1911 ile 1914 yılları arasında yapılmış olan Lahey Afyon Konferanslarında alınan kararların hiçbirisi uygulanmamıştır. Cumhuriyet'in kurulmasının ardından yeni döneminde devlet, 1933 yılına kadar Osmanlı Devleti'nin benimsemiş olduğu haşhaş ve afyon politikasını aynen devam ettirmiştir. Türkiye, 1933 yılına kadar haşhaş ekimine ve ticaretine kısıtlama ve yasaklama getirmiş olan hiçbir oluşumun içinde yer almamıştır. Ancak ülke içinde çıkarılmış olan kanunlarla ve ihdas edilen kurumlarla haşhaş ve afyon konusunda bir düzenleme yapılmıştır. Toplumlardaki artan bağımlılık oranlarının tek suçlusu olarak üretici devletleri gösteren ABD'nin dikkati Türkiye üzerine yoğunlaşmıştır. ABD, Türkiye'yi uluslararası kamuoyunda yaşanan durumun sorumlusu olarak göstermiş ve bu durum Türkiye'nin uluslararası alanda barışçıl, yapıcı, insancıl imajına zarar vermiştir. Türkiye Cumhuriyet'i Devleti, 1932 yılında almış olduğu Bakanlar Kurulu kararıyla haşhaş-afyon meselesine dair mevcut tüm antlaşma ve sözleşmeleri 1933 yılında imzalamıştır. 1933 ile 1950 yılları arasında gerçekleştiren tüm konferanslara Türkiye katılmış ve insanlığın faydasından başka hiçbir çıkar gözetmeden antlaşma hükümlerini uygulamıştır. Milletler Cemiyeti'nin düzenlediği konferanslara katılarak antlaşma ve sözleşmelere imza koyan devletler, II. Dünya Savaşı'nın başlamasını takiben, birlikte hareket etmekten vazgeçerek, ürünün ihracını hızlı bir şekilde gerçekleştirmişlerdir. Yaşanan bu süreçte, hem devlete hem de çiftçiye ciddi bir kayıp yaşatmış olmasına rağmen, Türk Hükümeti yaptırımlara bağlı kalarak uygulamalarına devam etmiştir. Bu çalışmada; Osmanlı Devleti'nin son döneminden, yani haşhaş ve afyon üretimine dair ilk müdahalenin yapıldığı 1909'dan, başlayarak 1950 yılına kadar geçen sürede haşhaş konusu sosyo-ekonomik ve dış politik boyutlarıyla incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Haşhaş, Afyon, Osmanlı Devleti, Türkiye Cumhuriyeti, Tarım, Ticaret
  • No Thumbnail Available
    Item
    Türk dış politikasında düşünce kuruluşları: Kurumsallaşma ve stratejik düşünce (1961-1989)
    (Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2022) ARPACIOĞLU, KENAN; SARISIR, SERDAR; Türkiye Cumhuriyeti Tarihi
    Çalışma üç ana bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde öncelikle dünyada düşünce kuruluşlarının tarihçesi sunulmuş ve kavramsal çerçeve oluşturulmuştur. Düşünce kuruluşlarının tanım problemi tartışmaya açılmış ve kavrama yönelik farklı yaklaşımlar incelenmiştir. İlk bölümde ayrıca Türkiye'de düşünce kuruluşu fikrinin oluşumu ve kurumsallaşma, Türkiye'de kurulan düşünce kuruluşlarının statüleri, Türkiye'de düşünce kuruluşlarının bağımsızlığı ve finansmanı sorunu ile son olarak 1961-1989 arası dış politik gelişmeler ele alınmıştır. İkinci bölümde kuruluş tarihleri sırasıyla statüsüne göre düşünce kuruluşları 1961-1989 dönemi dış politikası bağlamında ele alınmıştır. Bu çerçevede Ekonomik ve Sosyal Etüdler Konferans Heyeti, İKT, ESAM, DPE, SİSAV ve OBİV, Türkiye'nin ilk düşünce kuruluşu modelleri olarak ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise; 1961-1989 yılları arasında Türkiye'de düşünce kuruluşlarının çalışma alanlarının dış politika ile etkileşimi, hedef kitle ve sınırlılıkları tartışmaya açılmıştır. Türkiye'de dış politika alanında çalışan düşünce kuruluşlarının sınıflandırılmasının yapıldığı son bölümde ayrıca Türkiye'de 1961'den günümüze dış politika bağlamında düşünce kuruluşlarının çeşitlenmesi ve farklı alan çalışmaları ele alınmıştır. Son olarak ise; Türk düşünce kuruluşlarının dünyadaki genel görünümü analiz edilmiştir.