Üsküdar’da Boşanma Hadiselerinin İncelenmesi
No Thumbnail Available
Date
2023
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Osmanlı toplum yapısını oluşturan en küçük birim ailedir. Ailenin devamlılığı neslin devamlılığı anlamına geldiği için sürdürülmesi çok önemlidir. Ancak evliliğin sürdürülebilirliğinin ortadan kalktığı durumlarda boşanma hadiseleri de yaşanmış/yaşanmak zorunda kalınmıştır. Klasik dönem Osmanlı toplumunda boşanma genellikle erkeklerin tekelinde bulunurdu. Bu cümleden hareketle boşanmalar yaygın olarak erkeklerin talâk yetkilerini kullanarak kadınları boşamaları şeklinde gerçekleşirdi. Diğer bir ihtimal anlaşmalı boşanmadır. Kadın ve erkek muhâlea uygulaması ile kendi aralarında anlaşarak boşanabilirler. Muhâle’a uygulaması anlaşmalı boşanma anlamına gelir ve taraflardan hangisi boşanmayı isterse boşanmanın maddi yükünü üzerine alırdı. Özellikle kadınlar için boşanma yolu olarak gösterilen muhâle’a uygulamasında boşanmak isteyen tarafın karşı tarafa teklif götürmesi gerekmektedir. Ancak incelenen Üsküdar sicillerinde durumun aksi olmuş ve muhâle’a ile boşanmak isteyen kadın olmasına rağmen erkeklerden kadınlara şartlı teklif gönderilmiş olduğu tespit edilmiştir. Bu noktada kadınların boşanmış mı oldukları boşanmak zorunda mı bırakıldıkları sorunsalı ortaya çıkmıştır. Üçüncü boşanma şekli ise tefriktir. Kadınların erkekleri boşaması ise erkeğin bu hakkı eşine nikâh sırasında vermesi halinde gerçekleşebilirdi. Konu ile alakalı bilad-ı selâse olarak ifade edilen ve üç büyük kadılıktan (Eyüp-Galata-Üsküdar) biri olan Üsküdar kadılığına ait mahkeme kayıtlarından faydalanılmıştır. Üsküdar mahkemesine yansıyan 16. yy sonları ile 17. yy başlarından bazı defterlerin taranmaları ile elde edilen veriler sayesinde boşanma esnasında ve sonrasında yaşanan anlaşmazlıklar değerlendirilmeye alınmış ve ilgili başlıklar altında açıklanmaya çalışılmıştır.
Description
Keywords
Sicil, Mahkeme, Dava, Boşanma, Kadın