Türk söz diziminin bir sorunu: ki’li cümleler birleşik cümle midir yoksa bağlı cümle mi?

Simple item page
dc.contributor.authorDoğan, Enfel
dc.contributor.departmentDil ve Tarih-Coğrafya Fakültesitr_TR
dc.date.accessioned2021-09-10T07:29:48Z
dc.date.available2021-09-10T07:29:48Z
dc.date.issued2020
dc.description.abstractEski Türkçe devresinde Türkçemizde kendisini göstermeye başlayan ki’li cümle yapısı Anadolu sahasında Eski Oğuz Türkçesi döneminde, 14. yüzyılda Farsçadan yapılan tercümeler sonucunda dilimizdeki kullanım sıklığını artırmış ve zamanla Türkçede yoğunca kullanılan bir cümle yapısı hâline gelmiştir. Söz dizimi incelemelerinde, yapıları bakımından cümle tipleri ele alınırken “ki’li cümleler” genellikle “birleşik cümle”nin bir türü olarak kabul edilmektedir. Ancak bazı dil bilgisi ve söz dizimi kitaplarında “ki” bir bağlaç olduğu için “ki” ile kurulan cümlelere “bağlı cümle” kategorisinde yer verildiği görülmektedir. Yani cümle incelemelerinde bir sorunumuz daha olmuştur. Bu bildiride konu temel cümle / yardımcı cümle ilişkileri bakımından incelenecektir. Ki’li cümlelerde mutlaka bir temel cümle - yardımcı cümle ilişkisi vardır. Yardımcı cümle genellikle “ki”den önce gelen temel cümlede eksik bırakılan ve ihtiyaç duyulan bir işlevi karşılar (O artık anlamıştı ki ona anlatılanlar doğru değildi → O, ona anlatılanların doğru olmadığını anlamıştı: Yardımcı cümle, temel cümlenin nesnesi işlevindedir). Bununla birlikte, “ki” dışındaki bağlaçlarla kurulmuş cümlelerde ise bağlacın birbirine bağladığı iki cümle de eşit değerdedir; bunlardan birini temel diğerini yardımcı cümle şeklinde adlandıramayız: “Toplantıya geldi ama fikrini beyan etmedi. / Hocayı gördü ve ona selam verdi. / Çok çalıştı fakat başaramadı.” gibi. Bu bildiride ki’li cümlelerin sınıflandırmalardaki yerinin ne olması gerektiği konusundaki görüşümüzü teklif edeceğiz.tr_TR
dc.identifier.endpage188tr_TR
dc.identifier.issue02tr_TR
dc.identifier.startpage177tr_TR
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/20.500.12575/74658
dc.identifier.volume24tr_TR
dc.language.isotrtr_TR
dc.publisherAnkara Üniversitesitr_TR
dc.relation.journalAnkara Üniversitesi Türkoloji Dergisitr_TR
dc.relation.publicationcategoryMakale - Ulusal - Editör Denetimli Dergitr_TR
dc.subjectsöz dizimitr_TR
dc.subjectcümle bilgisitr_TR
dc.subjectbağlaçtr_TR
dc.titleTürk söz diziminin bir sorunu: ki’li cümleler birleşik cümle midir yoksa bağlı cümle mi?tr_TR
dc.typeArticletr_TR

Files

Original bundle
Now showing 1 - 1 of 1
No Thumbnail Available
Name:
T__RK S__Z D__Z__M__N__N B__R SORUNU_ K_____L__ C__MLELER B__RLE____K C__MLE M__D__R YOKSA BA__LI C__MLE M___[#735329]-1097268.pdf
Size:
454.37 KB
Format:
Adobe Portable Document Format
Description:
Download
License bundle
Now showing 1 - 1 of 1
No Thumbnail Available
Name:
license.txt
Size:
1.62 KB
Format:
Item-specific license agreed upon to submission
Description:
Download

Collections

Cilt:24 Sayı:02 (2020)