Cilt:18 Sayı:02 (2017)
Permanent URI for this collection
Browse
Recent Submissions
Item Özel Gereksinimli Bireylerin Tercihlerinin Değerlendirilmesi(Ankara Üniversitesi, 2017-02-22) Çetin, Müzeyyen Eldeniz; Eğitim Bilimleri FakültesiÖzel gereksinimli bireylerin topluma kazandırılmasında eğitim oldukça önemli rol oynamaktadır. Eğitimin etkili olabilmesi için özel gereksinimli bireylerin problem davranışlarının azaltılması, etkinliklere yönelik motivasyonlarının ve etkinlikle ilgili olma davranışlarının artırılması gerekmekte ve artırılması hedeflenen davranışlarda pekiştireç kullanımı oldukça önemli olmaktadır. Pekiştireçlerin bireylerde pekiştirme rolü üstlenebilmesi için bireylerin tercihlerinin doğru tespit edilmesi, bunun için de farklı ortamlarda gözlemlerin yapılması ya da tercihlerin değerlendirilmesi gerekmektedir. Alan yazında tercihleri tespit etmek için gözlem yönteminin kullanılabildiği belirtilmekte ancak gözlemi yapan kişinin bireysel özellikleri, gözlem sırasındaki uyaranların sınırlılığı ve gözlemin uzun zaman almasından dolayı sistematik olarak uygulanan tercih değerlendirmelerinin de kullanılabildiği görülmektedir. Tercih değerlendirmeleri, bireylerin tercihlerini belirlemek için yapılan değerlendirmelerdir. Bu makalede tercih değerlendirme, özel gereksinimli bireylerin tercihlerini belirtme davranışları, tercih değerlendirme türleri ve etkili bir şekilde tercih değerlendirmesi yapmak için nelere dikkat edilmesi gerektiği tartışılmıştır.Item İşitme engelli okuyucuların okuma sürecinde Türkçenin ve Türk İşaret dilinin biçim-sözdizim özellikleri(Ankara Üniversitesi, 2017-01-30) Uğurlu, Necla Işıkdoğan; Eğitim Bilimleri Fakültesiİşitme engelli okuyucuların bir metni bütünüyle kavrayabilmesi için biçimbirimsel ve biçim-sözdizimsel farkındalık becerilerinin gelişmesi gerekmektedir. En küçük birimleri inceleyen biçimbilim sadece birimleri değil, metnin tümünün kavranmasını hedeflemektedir. Kısacası biçimbirimsel ve biçim-sözdizimsel becerilerde öğrencilerin sahip oldukları farkındalığın, onların sesbilim, sözdizim, anlambilim gibi diğer dil bileşenlerine ilişkin becerilerde de farkındalık sağlamaktadır. Günümüzde okuma becerilerini kazanmada, dil bileşenlerini kapsayan biçimbirimsel ve biçim-sözdizimsel farkındalık becerilerinin önemi giderek daha fazla sayıda vurgulanmaktadır. İşitme engelli okuyucuların işaret dili yeterliği ile okuma yazma becerilerinin kazanımı arasında pozitif bir ilişki olmakla birlikte her iki dilin de kendi dilbilimsel kurallarının olduğu ve okuryazarlık becerilerinin kazanılmasında diller arası olumlu bir etkileşimin olduğu bilinmektedir. Bu nedenle de işaret dili yeterliliği ile okuma yazma becerileri arasındaki bu olumlu etkileşimden yola çıkarak her iki dilin biçim-sözdizimsel özelliklerinin öğrenilerek işitme engelli çocukların okuma yazma becerilerinin kazanımında etkili kullanımına yer verilmelidir. Bu derlemede, okuma becerilerinde Türk İşaret Dili (TİD) ve Türkçe olmak üzere her iki dilin biçimbilimsel ve biçim-sözdizimsel özellikleri eylemlerde uyum ve zaman kategorileri açısından karşılaştırmalı olarak incelenmektedir.Item Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklar ve Normal Gelişim Gösteren Çocukların Statik ve Hareketli Materyallerde Yüz İşlemelerinin Karşılaştırılması(2017-07-11) Özdemir, Selda; Selimoğlu, Ömür Gürel; Töret, Gökhan; Suna, Hayri Eren; Eğitim Bilimleri FakültesiSosyal dikkat eksikliği otizm spektrum bozukluğunun temel özelliklerinden biri olmasına rağmen, OSB’li bireylerde bu probleme neden olan faktörler yeterince anlaşılabilmiş değildir. Bu araştırmanın amacı, otizm spektrum bozukluğu olan (OSB) çocukların bilgisayar ekranında kendilerine sunulan statik ve hareketli yüz ifadelerini izlerken sergiledikleri yüz işlemelerini göz izleme tekniği ile incelemek ve normal gelişim gösteren (NG) çocukların yüz işleme örüntüleri ile karşılaştırmaktır. Araştırmanın katılımcıları yaşları 5 ile 12 arasında değişen OSB’li 21 çocuk ile 22 NG'li çocuktur. Araştırmada OSB’li ve NG’li çocuklara bilgisayar ekranında fotoğraf ve video izlettirilerek göz izleme verileri toplanmıştır. Araştırma kapsamında incelenen bağımlı değişken, katılımcı çocukların odaklanma sayısıdır. Araştırma kapsamında uyaran türünün (fotoğraf-video) ve gelişim durumunun (OSB'li grup-NG'li grup) katılımcı çocukların odaklanma sayısı üzerindeki etkileri karşılaştırılmıştır. Araştırma sonuçları bölge bazında yapılan karşılaştırmalarda OSB’li çocukların NG’li çocuklara göre alt gövde alanında daha fazla odaklandıklarını ve NG’li çocukların da ağız bölgesine OSB’li çocuklardan daha fazla odaklandıklarını göstermiştir. Statik fotoğraf ve dinamik video değişkenlerinin etkisini gösteren sonuçlar ise fotoğraf uyarını koşulunda hem OSB’li hem de NG’li çocukların daha fazla odaklanma sergilediklerini göstermiştir. Araştırma bulguları ilgili araştırmalar doğrultusunda tartışılmış ve ileri araştırmalara yönelik önerilere yer verilmiştir.Item Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrencilere Toplama İşlemi Öğretiminde Doğrudan Öğretim Yöntemiyle Sunulan Nokta Belirleme Tekniği İle Sayı Doğrusu Stratejisinin Karşılaştırılması(Ankara Üniversitesi, 2017-06-22) Kot, Mehtap; Sönmez, Serdar; Yıkmış, Ahmet; Eğitim Bilimleri FakültesiAraştırmanın amacı, zihinsel yetersizliği olan öğrencilere toplama işlemi öğretiminde nokta belirleme tekniği (touch math) ve sayı doğrusu stratejisinin etkililik ve verimlilik açısından karşılaştırılmasıdır. Araştırmaya zihinsel yetersizliği olan iki öğrenci katılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni deneklerin toplama işlemini doğru olarak yapabilme düzeyidir. Araştırmada iki bağımsız değişken bulunmaktadır. Birinci bağımsız değişken nokta belirleme tekniği, ikinci bağımsız değişken ise sayı doğrusu stratejisidir. Araştırmada tek denekli araştırma desenlerinden dönüşümlü uygulamalar modeli kullanılmıştır. Araştırma sonunda zihinsel yetersizliği olan öğrencilere toplama işlemi öğretiminde nokta belirleme tekniğinin sayı doğrusu stratejisine göre daha etkili ve verimli olduğu görülmüştür.Item Akran Aracılı Uyarlanmış Fiziksel Aktivitelere Katılan Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bir Bireyin İletişim Becerilerindeki Değişimlerin İncelenmesi(Ankara Üniversitesi, 2017-06-07) Yarımkaya, Erkan; İlhan, Ekrem Levent; Karasu, Necdet; Eğitim Bilimleri FakültesiBu araştırmanın amacı, akran aracılı uyarlanmış fiziksel aktivite (AAUFA) programına katılan otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan bir bireyin iletişim becerilerindeki değişimlerin incelenmesidir. Durum (Vaka) çalışması modelinde desenlenen araştırmaya, OSB tanılı bir birey ve normal gelişim gösteren (NGG) üç akran katılmıştır. Araştırmada, OSB tanılı birey ve NGG üç akran ile birlikte üçü serbest fiziksel aktivite oturumu, 18’i ise AAUFA oturumu olmak üzere toplamda 21 eğitim oturumu gerçekleştirilmiştir. AAUFA oturumlarında, 29 farklı uyarlanmış fiziksel aktivite akran aracılı olarak uygulanmıştır. AAUFA oturumları öncesi, NGG üç akran ile birlikte altı oturum akran eğitimi süreci gerçekleştirilmiştir. Araştırma süresince gerçekleştirilen tüm oturumlar video kamera ile kayıt altına alınmıştır. Araştırma verileri farklı veri toplama araçları (gözlem formu, yarı yapılandırılmış görüşme formları, saha notları ve yansıtmacı günlük) ile elde edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, OSB tanılı bireyin göz kontağı, ortak ilgi, iletişim başlatma ve iletişime tepki becerilerinin AAUFA programı süresince olumlu yönde arttığı tespit edilmiştir. İletişim becerilerinde gözlenen bu olumlu değişimlerin araştırmadan üç hafta sonra elde edilen izleme ölçümünde devam ettiği saptanmıştır. Sonuç olarak, AAUFA programının OSB tanılı bireyin iletişim becerileri üzerinde olumlu yönde etkisi olduğu izlenimi edinilmiştir.Item Bağlamsal Değerlendirme Envanteri: Otizmli Bireylerin Problem Davranışlarının Bağlamsal Değişkenleri(Ankara Üniversitesi, 2017-05-28) Sucuoğlu, Bülbin; Demir, Şeyda; Eğitim Bilimleri FakültesiBu çalışmada otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin problem davranışlarına yol açan öncüller, çevresel olaylar ve bağlamları belirlemek amacıyla Bağlamsal Değerlendirme Envanteri’nin Türkçe Formu (BDE-T) ile yaşları 15-37 arasında olan 23 otizmli bireyin problem davranışlarına ilişkin veri toplanmış ve bireylerin problem davranışlarına yol açan bağlamsal değişkenler araştırılmıştır. Öncelikle psikometrik özellikleri incelenen BDE-T daha sonra farklı kurumlara devam eden otizmli bireylerle çalışan 20 öğretmen tarafından doldurulmuş, envanterde yer alan maddelerin ortalama puanları ve yüzdeleri hesaplanmış, açık uçlu sorulara verilen yanıtlar analiz edilerek otizmli bireylerin problem davranışlarına en fazla yol açan bağlamsal değişkenler belirlenmiştir. Otizmli bireylerin problem davranışlarına en fazla sosyo-kültürel değişkenler (çalışanın ses tonu, çalışanın düşüncelerini olumsuz şekilde ifade etmesi, bireyin isteklerinin karşılanmaması, ödül ya da pekiştireç almaması, vb.) ile görev ya da etkinliğin özelliklerinin (zor görevler, sıkıcı görevler, bireyin çok hata yapması, rutinlerdeki değişiklikler, vb.) yol açtığı bulunmuştur. Araştırmacılar BDE-T’nin otizmli bireylerin problem davranışlarına yol açan bağlamları belirlemede güvenilir bir araç olduğunu bildirerek, BDE-T’nin bir problem davranışın bağlamını belirlemek ve bu davranışı önlemeyi hedefleyen bir müdahale programı planlamak amacıyla öğretmenler ve özel eğitimciler tarafından kullanabileceğini açıklamışlardır.Item Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylere Bankamatikten Para Çekme Becerisinin Öğretiminde Bilgisayar Destekli Video Öğretiminin Etkililiği(Ankara Üniversitesi, 2017-06-15) Kurtoğlu, Seniha; Tekinarslan, Erkan; Tekinarslan, İlknur Çiftçi; Eğitim Bilimleri FakültesiBu araştırmanın amacı, bilgisayar destekli video öğretiminin (BDVÖ) bankamatikten para çekme becerisinin zihinsel yetersizliği olan bireylere öğretilmesinde etkili olup olmadığını incelemektir. Bu amaç doğrultusunda bankamatikten para çekme becerisi, zihinsel yetersizliği olan üç bireye hazırlanan BDVÖ ile öğretilmiştir. Araştırmaya hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan, 16 yaşlarında üç birey katılmıştır. Araştırmada tek denekli araştırma yöntemlerinden katılımcılar arası yoklama evreli çoklu yoklama modeli kullanılmıştır. Zihinsel yetersizliği olan bireylerin bankamatikten para çekme becerisinin BDVÖ aracılığıyla kazanımları ve hedeflenmeyen bilgi kazanım düzeyleri incelenmiştir. Araştırmanın bulguları, BDVÖ’nün hafif derecede zihinsel yetersizliği olan bireylerin bankamatikten para çekme becerisini kazanmalarında etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca, öğretimin tamamlanmasının ardından öğrenciler kazanılmış beceriyi sergilemeye devam etmiş ve bu beceriyi farklı bankamatiklere, bankamatik kartlarına, farklı miktarda para ve farklı şifrelere genellemişlerdir. BDVÖ aracılığı ile sunulan hedeflenmeyen bilgi kazanım düzeyine ilişkin bulgular, araştırmaya katılan bireylerin hedeflenmeyen bilgi kazanımını edindiklerini göstermiştir. Araştırmanın sosyal geçerlilik bulguları, zihinsel yetersizliği olan bireylerin bilgisayar destekli video öğretimi ile bankamatikten para çekme becerisinin öğretimine ilişkin görüşlerinin olumlu olduğunu göstermiştir.Item İşbirliği İle Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Süreci: Durum Çalışması(Ankara Üniversitesi, 2017-05-28) Vuran, Sezgin; Genç, Gülden Bozkuş; Bozkurt, Sunagül Sani; Eğitim Bilimleri FakültesiBu çalışmanın amacı Zihin Engelliler Öğretmenliği Programı öğretmen adaylarının Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının Hazırlanması ve Öğretimin Bireyselleştirilmesi dersinde, işbirliği ile Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları (BEP) geliştirmeleri ve bir ekiple birlikte çalışma becerilerini kazanmaları sürecinin ve sonuçlarının betimlenmesidir. Çalışma nitel araştırma yöntemi olan durum çalışması olarak yürütülmüştür. Çalışmaya toplam 100 öğretmen adayı ve üç öğretim elemanı katılmıştır. Çalışmada veriler; katılımcı gözlem, saha notları, öğretmen adayı ödevleri, öğretmen adayı günlükleri ve öğretim elemanı görüşleri kullanılarak toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizi yapılarak analiz edilmiştir. Çalışmada uygulama sürecinde işbirliği ile öğretim ve öğrenme yaklaşımları benimsenmiştir. İşbirliği ile öğrenme yolu ile ekip üyelerinin BEP hazırlama becerilerin gelişmesinin yanı sıra BEP’in önemli gerekliliklerinden biri olan ekiple çalışma becerileri de gelişmiştir. Ayrıca dersin işbirliği ile öğretim yolu ile yürütülmesi öğretmen adaylarına işbirliği ile çalışmaya iyi bir model oluşturmuştur. Bu çalışma sonucunda öğretmen adayları hem bireysel hem grup olarak BEP hazırlama aşamalarını izleyerek özel gereksinimi olan bir öğrencinin gereksinimlerine uygun bir BEP hazırlamışlar ve öğretim uyarlamaları yapmışlardır. Ek olarak, işbirliği ile BEP hazırlama sürecinde öğretmen adaylarının birbirleriyle etkili bir iletişim kurdukları ve oldukça hevesli şekilde derse katıldıkları gözlenmiştir. Bu çalışmanın bulguları öğretmen adaylarının ileride yaşayabilecekleri zorluklarla baş etmeleri ve sürece hazırlanmaları için öğretmenlere yardımcı olacaktır.