Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi

Permanent URI for this community

https://dspace.ankara.edu.tr/handle/20.500.12575/39229

Browse

Browsing Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi by Subject "ABD"

Now showing 1 - 1 of 1
  • No Thumbnail Available
    Item
    Sovyetler Birliği’nin Türk Boğazlarıyla İlgili Talepleri:1945-1946 Notaları
    (Ankara Üniversitesi, 2019-12-06) Köse, İsmail; Siyasal Bilgiler Fakültesi
    Bolşevik İhtilal (1917) sonrasında kurulan Sovyetler Birliği, Çarlık Rusyası’nın tüm gizli antlaşmalarını açıklayarak tanımadığını bildirmiş, kendi varlığını da tehdit eden işgalcilere karşı Milli Mücadeleye destek vermiş ve Çarlık Rusyası’nın Türk Boğazları ile İstanbul’a yönelik taleplerinden vazgeçmiştir. Paris’te 1925 yılında imzalanan dostluk antlaşmasıyla Türk-Sovyet ilişkileri karşılıklı güven zemininde yürümüş, Sovyetler tarafından, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne (1936) fazla itirazda bulunulmamıştır. II. Dünya Savaşı’nın arifesinde Sovyetlerin barışçıl tutumu değişerek Çarlık Rusyası’nın Boğazları istilaya yönelik politikalarına geri dönülmüştür. Savaşın başladığı yıl 1939 Eylül-Ekim aylarındaki ittifak görüşmelerinde Montrö’nün değiştirilmesi, 1940 yılı Kasım ayında Dışişleri Bakanı Molotov ile Hitler arasında Berlin’de yapılan ittifak müzakerelerinde ise Türk Boğazlarının kontrolünün Sovyetlere bırakılması istenmiştir. Sovyetler, savaşın son iki yılındaki konferanslarda Boğazlarla ilgili isteklerini müttefikleri İngiltere ve ABD’ye kabul ettirmeye çalışmıştır. Stalin Montrö’nün değiştirilmesi talebini ilk olarak 1943 yılı sonunda yapılan Tahran Konferansı’nda gündeme getirmiş fakat savaş şartları içerisinde zikredilen istek detaylı olarak ele alınamamıştır. Talep, bundan sonraki Moskova, Yalta ve Potsdam Konferansları’nda gündeme taşınmıştır. Bu çalışmada arşiv belgeleri ışığında Sovyetler’in 1946 yılında Boğazlarla ilgili olarak Türkiye’ye verdikleri iki nota ve bu notalara Türkiye, İngiltere ile ABD tarafından verilen cevaplar dönemin tarihsel gelişmeleri dikkate alınarak irdelenecektir.