Browsing by Author "Terkan, Ferhullah"

Now showing 1 - 1 of 1
  • No Thumbnail Available
    Item
    Klasik Dönem İslam felsefesinde kozmolojik argüman ve modern fizikteki gelişmeler
    (Sosyal Bilimler Enstitüsü) Evli, Mehmet Mustafa; Terkan, Ferhullah
    Kozmolojik argüman, âlem hakkındaki bazı gerçekliklerden yola çıkarak Tanrı'ya ulaşmaya çalışan a posteriori bir argümandır. Felsefe tarihinde belli bazı tenkitlere maruz kalan argüman, dayandığı ana doktrinlere bağlı olarak değişen çeşitli formlarda inşa edilmiştir. Bu formlar, İlk Muharrik Delili, İlk Neden Delili, İmkan Delili, Yeter Sebep Delili, Hudûs Delili şeklinde sınıflandırılabilir. Bu çalışmanın birinci bölümü, kozmolojik argüman hakkında genel bilgiler vermenin yanı sıra argümanın farklı formlarını temel teorileri açısından tarihsel gelişimleri içerisinde incelemeyi amaçlamaktadır. İkinci bölümde, klasik dönem İslam filozoflarından el-Fârâbî, İbn Sînâ, el-Ğazâlî ve İbn Ruşd'ün düşünce dünyalarında kozmolojik argümanın farklı formlarının ne derece yer aldığı tesbit edilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölüm ise modern fizikteki gelişmelere ayrılmış ve bu gelişmelerin kozmolojik argümanın formlarıyla ne kadar örtüştüğü, adı geçen İslam filozoflarının yaklaşımları penceresinden ele alınmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak denilebilir ki kozmolojik argümanın değişik formlarına fikir atlasında yer veren filozoflar, bu yolla Tanrı'nın varlığını ispatlamaya çalışmışlardır. Ancak bu ispat yöntemini kullanarak dinin temellerini bilimsel gelişmeler ile örtüştürmek bilim dünyasında durağanlığa neden olacağı gibi dini düşüncede de skolastisizme yol açacaktır. Ancak şu kadar denilebilir ki zihinleri Tanrı'nın varlığı düşüncesine yaklaştıran bir takım a posteriori deliller vardır. Ve bu deliller baktığınız perspektife göre bilim tarihinin her döneminde takipçilerini Tanrı'nın varlığına ulaştırabilmektedir.AbstractThe cosmological argument is an a posteriori argument which intends to go from certain facts about the cosmos to the existence of God. The argument, which was subjected to certain criticisms in the history of philosophy, has been advanced in various forms depending on the central doctrine on which it is based. These various forms are: argument from the Prime Mover, the First Cause argument, the contingency argument, the principle of sufficient reason, and the Kalam cosmological argument. This study offers in the first part some background knowledge about the argument and then examines each form of the argument through their main starting points in their historical developments. In the second part, the endeavour is to determine how the various forms of cosmological argument took part in the thoughts of such Islamic philosophers, as el-Fârâbî, Ibn Sînâ, el-Ğazâlî and Ibn Rusd. And the third part offers a summary of developments in modern physics and analyzes how they correspond to the various forms of the cosmological argument through the views of the Islamic philosophers. This study concludes that the thinkers who employ the various forms of the cosmological argument in their mindset intend to prove the existence of God through this argument. However, one needs to be wary of the pitfall of making religious teachings and scientific developments evidence for one another in using this argument as it may cause the stagnation in scientific investigations on the one hand and lead to scholasticism in religiousous thought. But it should also be said that there are certain a posteriori arguments that have in fact inspired certain scientific minds in every period of the history of science towards the idea of the existence of God.