Browsing by Author "Eren, Muhammed Emin"

Now showing 1 - 1 of 1
  • No Thumbnail Available
    Item
    Reʾy Ehlinin Fakihinden Bir “Muhaddis” İnşa Etmek: ʿAbdulḳādir el-Ḳuraşī’nin (ö.775/1373) Ebū Ḥanīfe Biyografisinin Tahlili
    (Ankara Üniversitesi, 2021) Eren, Muhammed Emin; İlahiyat; İlahiyat Fakültesi
    Ebū Ḥanīfe, yaşadığı dönemden itibaren çok fazla tenkide muhatap olmuş bir alimdir. Ṭabaḳāt-ricāl gibi biyografik kaynaklarda bu türden tenkitlere fazlaca tesadüf etmek mümkündür. Genellikle Ehl-i hadis tarafından dile getirilen bu tenkitlerde onun reʾy odaklı fıkıh anlayışının öne çıkarıldığı görülmektedir. Bu durum Ḥanefīler nezdinde zamanla Ebū Ḥanīfe’nin bu eleştirilerin muhatabı olmaktan çıkarılması yönünde bir çabayı beraberinde getirmiştir. Memlūk dönemi Ḥanefī alimlerden İbn Ebī’l-Vefāʾ Muḥyīddīn ʿAbdulḳādir el-Ḳuraşī’nin (ö.775/1373) el-Cevāhiru’l-Muḍiyye fī Ṭabaḳāti’l-Ḥanefiyye adlı eserinin mukaddimesinde yer verdiği Ebū Ḥanīfe biyografisi bu türden bir çabaya örnek oluşturmaktadır. Ḥanefī ulemasına dair müstakil olarak yazılmış en eski ve hacimli eserlerden kabul edilen bu eserde el-Ḳuraşī’nin Ebū Ḥanīfe’yi nasıl takdim ettiği, hangi yönlerini ve niteliklerini ön plana çıkardığı, dayandığı referansları ve en nihayetinde okuyucuya nasıl bir Ebū Ḥanīfe portresi çizdiği, bu makalenin temel problematik alanını oluşturmaktadır. Bu kapsamda el-Ḳuraşī’nin ne söylediğinin yanında neyi nasıl ve neden söylediği ve vurgulamak istediği tahlil edilmiş, ortaya koyduğu Ebū Ḥanīfe profilinin özgün yönleri ile kendinden önceki kaynaklarda (özellikle ṭabaḳāt-ricāl türü biyografik eserlerde) sunulan Ebū Ḥanīfe’den farkı ele alınmıştır. Araştırmada el-Ḳuraşī’nin kendinden önceki yaygın Ebū Ḥanīfe tasavvurlarından farklı bir biyografi inşa etmeye çalıştığı sonucuna varılmıştır; o, fakih kimliğiyle öne çıkan, reʾyiyle maruf bir Ebū Ḥanīfe yerine hadis rivayetinde ve cerḥ-taʿdīl’de yetkin “muhaddis bir Ebū Ḥanīfe” inşa etmeye odaklanmış görünmektedir. Onun böyle bir Ebū Ḥanīfe takdiminin nedenleri, içinde bulunduğu Memlūk Mısır’ındaki ilmî ve mezhebî vaziyetle olan irtibatı dikkate alınarak incelenmiştir. Makalenin mevcut haliyle, hadis alanı başta olmak üzere İslami ilimlerin teşekkülünde ön plana çıkan alimler/şahıslar ve raviler hakkındaki malumatın ve rivayetlerin kaynağı olan literatürün nasıl okunması ve anlaşılması gerektiği yönündeki tartışmalara Ebū Ḥanīfe biyografisi örneği üzerinden mütevazı bir katkı sunacağı düşünülmektedir.