Browsing by Author "Akbaba, Ali"
Now showing 1 - 2 of 2
Results Per Page
Sort Options
Item Biyolojik Uzaklığın Belirlenmesinde Ölçülemeyen Diş Özellikleri Verilerinin Analizi: Geçmiş Anadolu Toplulukları Özelinde AnthropMMD Yönteminin Denenmesi(Ankara Üniversitesi, 2019-12-20) Akbaba, Ali; Özkan, Mustafa; Dil ve Tarih-Coğrafya FakültesiToplumların biyolojik uzaklıklarının belirlenmesinde başta genetik çalışmalar olmak üzere, linguistik, antropometrik, osteometrik, odontometrik ve antroposkopik birçok farklı veri kaynağından yararlanılmaktadır. Genetik çalışmalar, ciddi bir altyapı gereksinimi ve yüksek maliyetinden dolayı dışarıda bırakılacak olursa biyolojik uzaklık çalışmalarında ölçülemeyen diş özellikleri diğer iskelet özelliklerine göre birçok avantaja sahiptir. Bu avantajlar, çok etkenli bir kalıtıma (genetik, epigenetik ve çevresel) sahip olmaları, cinsiyetler arasında anlamlı bir farklılık göstermemeleri, tutarlı bir sağ ve sol çene tarafı farklılığının olmaması, gözlem içi ve gözlemciler arası uyumu sağlayan standart bir kaydetme sistemine (Arizona State Üniversitesi Dental Antropoloji Sistemi / ASUDAS) sahip olmalarıdır. Ölçülemeyen diş özelliklerinin tanımlanması ve derecelendirilmesi için geliştirilen sistem ve standartla birlikte elde edilen verilerin doğru bir şekilde analiz edilmesi için kullanılan istatistiksel yöntemler (Mean Measure of Divergence / MMD, Mahalonobis D2) ve bu yöntemlerin uygulandığı programlar da (R, SPSS, C++) oldukça önemlidir. İlgili bu çalışmada da amaç Anadolu örnekleri özelinde, MMD istatistiğini temel alarak R programlama dili üzerinde geliştirilen AnthropMMD paket programının özelliklerini ve grafiksel kullanıcı arayüzünün avantajlarını göstermek ve elde edilen sonuçları tartışmaktır. Bu amaçla “AnthropMMD” paket programı Topaklı (TP / Nevşehir), Klazomenai (KLZ / İzmir), İzmir Demir Çelik Limanı (İDÇ / İzmir) ve Batı Limanı (BTL / İzmir) kazılarından çıkarılan iskeletlerin ölçülemeyen diş özellikleri verilerinin bir bölümü kullanılarak denenmiştir. Sonuç olarak, diğer programlardan farklı olarak AnthropMMD paket programının ve bu programın grafiksel kullanıcı arayüzünün hem gerekli istatistiklerin hesaplanmasında hem de elde edilen verilerin grafikleştirilmesinde büyük kolaylıklar sağladığı görülmüştür. Elde edilen sonuçlar, henüz genetik verileri olmayan ilgili toplulukların, dönemsel yakınlıkları ve coğrafik konumları dikkate alındığında tahmin edilen biyolojik uzaklık ilişkileri ile tutarlıdır.Item Eski Anadolu topluluklarının ölçülemeyen diş özelliklerinden biyolojik uzaklıklarının belirlenmesi: Topaklı, Klazomenai, İzmir Demir Çelik Limanı ve Batı Limanı örnekleri / Determination of the biological distances between past Anatolian populations using non-metric dental traits: Topaklı, Klazomenai, İzmir Demir Çelik Limanı and Batı Limanı samples(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020) Akbaba, Ali; Sağır, Mehmet; Dil ve Tarih-Coğrafya FakültesiToplulukların biyolojik uzaklıklarının belirlenmesinde başta genetik çalışmalar olmak üzere, linguistik, antropometrik, osteometrik, odontometrik ve antroposkopik birçok farklı veri kaynağından yararlanılmaktadır. Genetik çalışmalar, ciddi bir altyapı gereksinimi ve yüksek maliyetinden dolayı dışarıda bırakılacak olursa biyolojik uzaklık çalışmalarında ölçülemeyen diş özellikleri diğer iskelet özelliklerine göre birçok avantaja sahiptir. Bu avantajlar, çok etkenli bir kalıtıma (genetik, epigenetik ve çevresel) sahip olmaları, cinsiyetler arasında anlamlı bir farklılık göstermemeleri, tutarlı bir sağ ve sol çene tarafı farklılığının olmaması, gözlem içi ve gözlemciler arası uyumu sağlayan standart bir kaydetme sistemine (Arizona State Üniversitesi Dental Antropoloji Sistemi / ASUDAS) sahip olmalarıdır. Çalışmanın konusunu oluşturan; Topaklı (TP), Batı Limanı (BTL), İzmir Demir Çelik Limanı (İDÇ) ve Klazomenai (KLZ) topluluklarının toplam 54 ölçülemeyen diş özelliğinin kaydı ASUDAS'a göre alınmıştır. Elde edilen veriler topluluk düzeyinde farklı gruplara bölünerek MMD (AnthropMMD) ve Mahalanobis D2 istatistikleriyle analiz edilmiştir. Toplulukların; arkeolojik verileri, dönemsel ve coğrafik yakınlıkları dikkate alınarak belirlenen tahmini biyolojik uzaklıklarına en yakın sonuçlar MMD istatistiğinin kullanıldığı AnthropMMD paket programıyla elde edilmiştir. Ayrıca rASUDAS programı kullanılarak birey düzeyinde biyocoğrafik köken tahmini yapıldığında, toplulukları oluşturan toplam 303 bireyden %83,8'inin Anadolu'nun da içerisinde yer aldığı Batı Avrasya grubuna dahil olduğu görülmüştür. Benzer şekilde, bölgesel temelli diş modelleri (BTDM) kullanılarak yapılan topluluk düzeyinde coğrafik köken tahmininde de toplulukların %81,25'inin Anadolu'nun da dahil olduğu Avrupa ve Kuzey Afrika popülasyonlarına yakınlığı işaret eden Eurodont diş modeline sahip olduğu görülmüştür. Çalışmanın konusunu oluşturan topluluklarla ölçülemeyen diş özelliği verisi bulunan diğer Anadolu toplulukları karşılaştırıldığında, genel olarak birbirlerine daha yakın kümelendikleri görülmekle birlikte, bu kümelenmenin toplulukların coğrafik ve dönemsel özelliklerine de uygun olduğu görülmüştür. Tüm Anadolu topluluklarıyla verisi bulunan farklı dünya popülasyonları karşılaştırıldığında ise Anadolu topluluklarının tamamının beklenildiği üzere Batı Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika topluluklarıyla birlikte kümelendikleri görülmüştür. Anahtar kelimeler: Biyolojik Uzaklık, Ölçülemeyen Diş Özellikleri, Geçmiş Anadolu Toplulukları, ASUDAS, AnthropMMD, Mahalanobis D2, rASUDAS