ROBOTLARIN YÜKSELİŞİ: IAN MCEWAN'IN “BENİM GİBİ MAKİNELER” ROMANINDA ETİK SORUNLARIN İNCELENMESİ
No Thumbnail Available
Date
2021
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Günümüzde robotlar hizmet sektöründen, askeri ve güvenlik alanlarına, araştırma ve eğitimden sağlık sektörü ve eğlenceye, kişisel bakım hizmetlerinden arkadaşlık ve cinsellik konularına kadar yaşamın hemen her alanında artan ve çeşitlenen bir biçimde yer almaktadır. Robot endüstrisinin sağladığı bu yaygınlık ve çeşitlilik kaçınılmaz bir şekilde insan-robot etkileşimini ve bu etkileşimin yol açtığı etik sorunları ve açmazları gündeme getirmektedir. Çağdaş İngiliz yazar Ian McEwan'ın Benim Gibi Makineler (2019) romanı da alternatif bir 80'ler Londra'sında yapay zekâ araştırmalarının ve robotik ürünlerin çığır açtığı bir dönemde geçmektedir. Bilinç, özgür irade ve amaçlılık gibi özelliklere sahip olan ilk insansı Âdem ve Havva'ların insanlarla etkileşiminde ortaya çıkan etik sorunlar romanın merkezinde yer almaktadır. Bu çalışma, adı geçen insansı robotu James H. Moor'un “ahlaki faillik” (2011) taksonomisi açısından ele almakta, ardından üç felsefi yaklaşım kullanarak (teleolojik etik teori olarak utilitaryanizm, deontolojik teori olarak Kant'ın kategorik zorunluluk kavramı ve ilk bakışta görev yaklaşımı) insan-robot etkileşiminin doğurduğu etik sorunları incelemektedir. Bunun yanı sıra, etik sorunlar bağlamında Asimov'un robot kanunları ve Immanuel Kant'ın (1724- 1804) “kopernik dünyanın dönüşü”nün insan-robot ilişkisindeki yeri ele alınmaktadır. Ayrıca, romandaki insan-robot etkileşimi insan merkezli bir özneyi önceleyen bakış açısına meydan okumakta ve insan lehine olan güç dengesini de tartışmaya açmaktadır.
Description
Keywords
Robotlar, Yapay zekâ, Etik sorunlar