Modern Tatar Edebiyatinin Öncülerinden Fatih Hâlidî (1850-1923)

No Thumbnail Available

Date

2024

Journal Title

Journal ISSN

Volume Title

Publisher

Ankara Üniversitesi

Abstract

XIX. yüzyılın başı itibarıyla Rusya İmparatorluğu içinde yer alan Kazan şehrinde, Kazan Üniversitesi'nin de açılmasıyla pek çok alanda köklü bir değişim süreci başlamıştır. Yüzyılın ilk yarısında Kazan Üniversitesi'nde görev alan Tatar aydınları, Rus ve Batılı bilim insanlarıyla beraber eski el yazma eserlerden faydalanarak bu eserlerin basımı ve incelenmesi için pek çok alanda çalışmalar başlatmış ve tarih, arkeoloji, edebiyat ve özellikle folklor alanına ilk katkıları sunacak eserler yayımlanmıştır. Yüzyıl başında yapılan çalışmalarla yüzyılın ikinci yarısında Tatar edebiyatı, folkloru ve tarihi üzerine çalışmalar yapan ve Batıyı takip ederek eserler veren bir aydın sınıfı da oluşmuştur. Bunlar arasında XIX. yüzyılın son çeyreğinde, Batılı anlamda yazdığı ilk hikâyesiyle Musa Akyiğitzade (1865-1923), Muhammed Zahir Bigiyev (1870-1902), Abdurahman İlyasî (1856-1895), Rızaeddin Fahreddin (1858-1936), Fatih Kerîmî (1870-1937), Sadrî Maksudî (1878-1957), Ayaz İshakî (1878-1954) ve Fatih Hâlidî yer almaktadır. 1880'li yıllarda başladığı edebî faaliyetleriyle Fatih Hâlidî, bu dönemden itibaren ömrünü Tatar tarihi ve folklor ürünlerinin toplanması ve yeniden yayımlanmasına adamış; hikâye, drama türünde ilk örnekleri yazmıştır. Bunların dışında çıkarmış olduğu takvimler (kalendar) ve yaptığı tercümelerle edebiyat ve kültür tarihine katkılar sunmuştur. Çalışmamızda ülkemizde hakkında henüz bir çalışma yapılmamış olan yazar Fatih Hâlidî'nin hayatı ve eserlerine dair bilgi verilip bu konunun edebiyat tarihi araştırmalarına kazandırılması, yazarın yenilikçi yönü ve dönemi için eserlerinin öneminin ortaya konulması amaçlanmıştır.

Description

Keywords

İdil-Ural Bölgesi, Kazan, Tatar, Tatar Edebiyatı, 19. Yüzyıl Tatar Edebiyatı, Fatih Hâlidî

Citation