Modern Tatar Edebiyatinin Öncülerinden Fatih Hâlidî (1850-1923)
No Thumbnail Available
Date
2024
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
XIX. yüzyılın başı itibarıyla Rusya İmparatorluğu içinde yer alan Kazan şehrinde, Kazan
Üniversitesi'nin de açılmasıyla pek çok alanda köklü bir değişim süreci başlamıştır.
Yüzyılın ilk yarısında Kazan Üniversitesi'nde görev alan Tatar aydınları, Rus ve Batılı
bilim insanlarıyla beraber eski el yazma eserlerden faydalanarak bu eserlerin basımı ve
incelenmesi için pek çok alanda çalışmalar başlatmış ve tarih, arkeoloji, edebiyat ve
özellikle folklor alanına ilk katkıları sunacak eserler yayımlanmıştır. Yüzyıl başında
yapılan çalışmalarla yüzyılın ikinci yarısında Tatar edebiyatı, folkloru ve tarihi üzerine
çalışmalar yapan ve Batıyı takip ederek eserler veren bir aydın sınıfı da oluşmuştur.
Bunlar arasında XIX. yüzyılın son çeyreğinde, Batılı anlamda yazdığı ilk hikâyesiyle
Musa Akyiğitzade (1865-1923), Muhammed Zahir Bigiyev (1870-1902), Abdurahman
İlyasî (1856-1895), Rızaeddin Fahreddin (1858-1936), Fatih Kerîmî (1870-1937), Sadrî
Maksudî (1878-1957), Ayaz İshakî (1878-1954) ve Fatih Hâlidî yer almaktadır. 1880'li
yıllarda başladığı edebî faaliyetleriyle Fatih Hâlidî, bu dönemden itibaren ömrünü Tatar
tarihi ve folklor ürünlerinin toplanması ve yeniden yayımlanmasına adamış; hikâye,
drama türünde ilk örnekleri yazmıştır. Bunların dışında çıkarmış olduğu takvimler
(kalendar) ve yaptığı tercümelerle edebiyat ve kültür tarihine katkılar sunmuştur.
Çalışmamızda ülkemizde hakkında henüz bir çalışma yapılmamış olan yazar Fatih
Hâlidî'nin hayatı ve eserlerine dair bilgi verilip bu konunun edebiyat tarihi araştırmalarına
kazandırılması, yazarın yenilikçi yönü ve dönemi için eserlerinin öneminin ortaya
konulması amaçlanmıştır.
Description
Keywords
İdil-Ural Bölgesi, Kazan, Tatar, Tatar Edebiyatı, 19. Yüzyıl Tatar Edebiyatı, Fatih Hâlidî