Obezite cerrahisinin yaşam kalitesine etkisi ve maliyeti: Hasta perspektifinden bir değerlendirme

Abstract

Sebep olduğu hastalıklarla bireylerin ve dolayısıyla toplumların sağlığını bozan, ölüm riskini artıran, yaşam kalitelerini düşüren ve sağlık harcamalarında artışa neden olan obezite, küresel ve ulusal boyutta zorlayıcı bir halk sağlık sorunu olarak görülmektedir. Bu çalışmada laparoskopik sleeve gastrektomi (LSG) yöntemi ile obezite tedavisi olan hastaların ameliyat öncesi, ameliyat sonrası üçüncü ve altıncı aylarda yaşam kaliteleri, obezite ile ilişkili yandaş hastalıkları ve sağlık durumları ile maliyetlerinin hasta perspektifinden değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma grubunu Ankara'da iki merkeze Temmuz 2017-Kasım 2018 tarihleri arasında başvuran, ikinci veya üçüncü derece obez olup, multidisipliner ekip tarafından değerlendirilerek LSG yöntemi ile obezite cerrahisi uygulanmasına karar verilen 179 hasta oluşturmaktadır. Hastaların yaşam kalitelerindeki değişim SF-36 yaşam kalitesi ölçeği ile değerlendirilmiştir. Obezite ile ilişkili yandaş hastalıklardan diyabet, yüksek kolesterol, hipertansiyon, eklem hastalıkları (bel, diz, sırt ağrısı), uyku apnesi ve depresyon tanılarına ilişkin veriler araştırmaya dâhil edilmiştir. Doğrudan tıbbi maliyet türlerinden ilaç, tıbbi cihaz, poliklinik muayene, ayakta veya yatarak tedavi yöntemlerine ait hastaların yapmış oldukları harcamalar göz önünde bulundurularak maliyetler hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda SF-36 yaşam kalitesi ölçeğinin tüm alt boyutlarında ve özet puanlarda ameliyat sonrası üçüncü ve altıncı ayda hastaların yaşam kalitelerinin arttığı saptanmıştır. Obezite ile ilişkili yandaş hastalıklarda ameliyat sonrası üçüncü ayda %54,3-100 remisyon ve %0-13,2 düzelme, altıncı ayda %85,7-100 remisyon ve %0-7,9 düzelme saptanmıştır. Ameliyat sonrası üçüncü ve altıncı ayda hastaların metabolik parametrelerinde ve kan basıncı düzeylerinde iyileşme kaydedilmiştir. Obezite ve yandaş hastalıkları sebebiyle hastaların kullanmış oldukları ilaç ve tıbbi cihaz sayıları ameliyat sonrası üçüncü ayda %88,5, altıncı ayda %96 azalmıştır. Araştırma grubundaki hastaların cerrahi tedaviye karar verene kadar obezite ve yandaş hastalıkları sebebiyle katlanmış oldukları hasta başı ortalama doğrudan tıbbi maliyet 2019 yılı fiyatları ile 7.749,07 TL (1.356,50 $), olarak hesaplanmıştır. Ameliyat sonrası üçüncü ayda hasta başı ortalama maliyetin, 5.813,00 TL'si (1.011,71 $) operasyon maliyeti olmak üzere 6.307,76 TL (1.097,82 $), üçüncü aydan altıncı aya kadar 399,20 TL (69,48 $), altı aylık toplam hasta başı ortalama maliyetin 6.706,96 TL (1.1067,30 $) olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın bulguları doğrultusunda, ameliyattan sonra kısa sürede hastaların yaşam kalitelerini artıran, obezite ile ilişkili yandaş hastalıklarda önemli remisyon ve düzelme sağlayan, maliyetleri azaltan bir seçenek olarak, özellikle yandaş hastalığı bulunan morbid obez kişilere obezite cerrahisinin etkili bir tedavi seçeneği olarak önerilebileceği düşünülmektedir. Hastaların sağlık durumlarında kısa dönemde elde edilen olumlu değişimlerin teşvik edilerek sağlıklı yaşam tarzının uzun dönemde sürdürülmesi önem arz etmektedir. Obezite cerrahisinin hastaların yaşam kalitesi, sağlık sonuçları ve maliyet üzerindeki uzun dönemli etkisine yönelik, farklı perspektiflerden ve daha geniş araştırma gruplarında çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır.