Whitehead'de deneyim kavramı

Abstract

Bu tez, A. N. Whitehead'in Organizma Felsefesinde 'deneyim' kavramının açımlanmasını hedeflemektedir. Whitehead Metafiziğinin temeli, evrenin deneyimsel etkinliklerden oluştuğu ve tüm bu etkinliklerin birbirleriyle karşılıklı bağlantı içerisinde gerçekleştiği fikrine dayanır. Deneyim etkinliği, sürekli yeniyi talep eden bir dinamizme sahiptir. Böyle bir tasarımda, deneyim, ne yalnızca insan varlığının rasyonel algısına indirgenen içeriksiz kavramlarla, ne öznenin töz-nitelik kurgusunun mantıksal formları aracılığıyla ne de salt duyumlara dayalı gerçeklik algısının verileriyle tanımlanabilir; aksine, deneyim, varlığın, aktüel dünya içinde düşünülmesi gereken ve tüm özne-nesne ikiliklerini içinde eriten varolma etkinliğinin adıdır. Aktüel dünya, her aktüel varlığın birbirini deneyimlemeye açık olduğu oluş süreçlerinden meydana gelir. Kartezyen Felsefenin, varlığın gerçek var olma koşullarını yok sayan, tüketen ve gerisinde varlığı, tarihsel bir artık olarak bırakan düşünme sistemi, Whitehead için kabul edilemez görünüyor. Bu anlamda Whitehead'in önerdiği sistem, insanın 'anlık deneyiminin' yorumlanmasından yola çıkar ve evrendeki tüm deneyimsel çeşitliliğin bu temel üzerinden açıklanabileceği iddiasını taşır.