Es-sülûk li-Ma'rifeti Düveli'l-müluk adlı eserin I. cildi (Eyyubiler kısmının) çevirisi ve değerlendirilmesi
Özet
M. 1171 yılında Selâhaddin Eyyûbi tarafından kurulan, M. 1250 yılında el-Melik el-Turanşah'ın öldürülmesi ile tarih sahnesinden kaybolan Eyyûbîler, yetmiş dokuz yıl (Makrîzî'ye göre seksen bir yıl) süren kısa saltanat dönemlerinde Mısır, Şam, el-Cezire ve Yemen bölgelerine hakim oldular. Türk devlet geleneğine göre teşkilatlanmış Eyyûbî Devleti, Türk, Kürt ve Arap unsurlardan oluşmaktaydı. Eyyûbîler kurulduğunda bölgede bulunan Müslümanlar arasında birlik ve beraberlik bozulmuştu. Papa önderliğinde kurulan Haçlı birliği Kudüs'ü feth etmiş ve İslâm dünyasını tehdit etmekteydi. Eyyûbîler saltanatları boyunca öncelikle kutsal kent Kudüs'ün haçlılardan kurtarılması, onların geldikleri topraklara geri gönderilmesi ve dağılmış olan Müslüman birliğinin yeniden tesis edilmesi için çaba harcadılar. Bu sebeple III., IV., V., VI., ve VII. Haçlı seferlerini bertaraf etmek zorunda kaldılar. Kuzey bölgelerinde bulunan büyük-küçük devlet yada emirliklerle hakimiyet mücadelesi verdiler. Saltanatlarının son döneminde de Doğu'dan gelen Moğol akınları ve onların önünden kaçan Harezmşah ve Türkmenlerin göç dalgaları ile meşgul odular. Tüm bu hadiseler yaşanırken de kendi aralarında taht ve topraklar için kavga etmeyi ihmal etmediler. Eyyûbiler dönemine ait yaşananlar bir çok tarihçi tarafından ya görgü tanığı olarak ya da rivayet edilenlerden faydalanılarak kaleme alınmıştır. O dönemi kayıt altına alan tarihçilerden birisi de Makrîzî olmuştur. Arapça olarak kaleme aldığı "Es-sülûk li-Ma'rifeti Düveli'l-mülûk" adlı eserinin "Eyyûbiler" kısmında dönemle ilgili siyasî tarihi, devlet teşkilatını ve sosyo-kültürel hayatı ayrıntılarıyla ele almaktadır. Genelde Eyyûbîler ile ilgili yapılan çalışmaların çoğunluğunu Selâhaddin Eyyûbî ile ilgili konular oluşturmaktadır. Selâhaddin Eyyûbi sonrası dönemle ilgili az sayıda çalışma bulunmaktadır. Biz de Eyyûbi döneminin tamamını kapsayan bir çalışma yapmak istedik. Bu sebeple Makrîzî'nin "Es-sülûk Li-Ma'rifeti Düveli'l-Mülûk" eserinin birinci cildinde mevcut "Eyyûbîler" bölümünü tercüme etmeyi tercih ettik. Yaptığımız bu tercüme çalışması, Makrîzî'nin bakış açısıyla yazmış olduğu Ortadoğu İslâm coğrafyasının tarihi bir kroniğini olurken, günümüzde aynı bölgede geçmişte yaşananlara benzer olarak ortaya çıkan, çağdaş olaylara benzerlikleri hususunda da okuyucular için dikkat çeken bir mehaz olacaktır.