Arşiv Anasayfası


Hakkımızda

 

2005 yılında Ankara Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi öğretim üyeleri Prof. Dr. Doğan ATILGAN, Prof. Dr. Sacit ARSLANTEKİN ve Doç. Dr. Özlem BAYRAM tarafından başlatılan akademik arşiv girişimi ile bilgi teknolojilerinin sunduğu olanaklardan da yararlanılarak internet ortamında isteyen herkesin Üniversitemiz akademisyenleri tarafından üretilen, telif hakkı Üniversitemiz bünyesinde bulunan tüm yayınlar için bilgiye serbestçe erişimi hedeflenmiştir.
Oluşturulan altyapı ve sürekli güncellenen yazılımlar ile üniversitemiz akademik arşivi büyüyerek gelişmiş 2020 yılına gelindiğinde bünyesinde 60 bin civarı kayıt bulundurmaktadır.
2020 yılı itibari ile Dspace adlı yazılım kurulmuş ve yine tüm kullanıcıların hizmetine açılmıştır.
Akademik arşiv çalışmaları hem üniversitemizde yapılan akademik çalışmalardan yararlanma imkânı sunmakta hem de üniversitemizdeki araştırmacıların çalışmalarını akademik arşiv sistemine ekleyerek daha çok kişiyle paylaşmasına olanak sağlamaktadır. Ankara Üniversitesi Akademik Arşiv Sistemi tüm kullanıcılara açık bir platformdur.
Ankara Üniversitesi Açık Arşiv Sistemi RSS desteği olması yanında ayrıca OpenAIRE ve OAI uyumludur. Tüm içerik (word, ppt, pdf, video vb.) türlerini kabul eder. Dublin Core (DC) üst veri standartlarını kullanır.
Ankara Üniversitesi Açık Arşiv Sistemi yayınları HARMAN, BASE, ROARMAP, OpenDOAR gibi ulusal ve uluslararası alanlarda indekslenir.

•          OpenDOAR (Directory of Open Access Repositories) : Kurumsal dijital arşivlerin listesini veren ve içerikleri üzerinde toplu arama yapmaya aracılık eden bir dizindir.
•          HARMAN: TÜBİTAK  ULAKBİM’de geliştirilen Türkiye Akademik Arşivi (Harman), ulusal arşivler, dergiler (veri sağlayıcılar) ile arama motoru servisleri (servis sağlayıcılar) arasında ilişki kurarak, uluslararası standartlara uygun olarak gereksinim duyulan içeriğe erişim sağlayan üst veri harmanlama yazılımıdır.
•          BASE : özellikle akademik web kaynakları için dünyanın en hacimli arama motorlarından biridir. BASE, 7.000'den fazla kaynaktan 150 milyondan fazla belge sunmaktadır.
Ankara Üniversitesi bünyesinde üretilen tüm akademik çıktılar “Ankara Üniversitesi Akademik Arşiv Yönergesi”  hükümleri gereğince Akademik Arşiv Sisteminde arşivlenir.

 

 

İçindekiler

Giris
Akademik Arsiv Nedir?
Akademik Arsiv'in Amaci Nedir?
Akademik Arsiv Ne Ise Yarar?
Akademik Arsiv'in Yararlari Nelerdir?
Akademik Arsiv'in Ilkeleri Nelerdir?
Üst Veri ve DSpace Yazilimi
Telif Haklari
Yayinci Politikalari ve Açik Erisim Renkleri
Akademik Arsiv'de Is Akisi
Akademik Arsiv'e Yayinlarin Kayit Edilmesi Zorunlu mu?
Akademik Arsiv Nasil Kullanilir?
Akademik Arsiv'e Nasil Üye Olunur?
Akademik Arsiv'e Kimler Gönderi/Kayit Girebilir?
Akademik Arsiv'e Neler Kaydedilir?
Akademik Arsiv'e Nasil Gönderi/Kayit Yapilir?
Sonuç


Giris

yukari

Kurumsal Akademik Arsiv Sistemleri açik erisimin alt yapisini olusturur. Açik erisim sistemleri, bilginin daha hizli ve daha çok kisiye kolayca ulastirilmasini, yeni çalismalar için kaynaklara kolay erisim ayricaliginin saglanmasi, daha önce ayni konuda neler yapildiginin kolayca belirlenmesi, yayinlara daha çok atif yapilmasinin saglamasinin yaninda, arastirmacilarin ve kurumlarinin sayginliklarinin artmasini saglar. Kurumsal Akademik Arsiv sistemleri kurumun entelektüel mirasini toplama, uzun dönem saklama islevini yerine getirir ve genis kitlelerin erisimine imkan saglayacak biçimde yapilandirilir. Kurumsal Akademik Arsiv sistemlerinde birimlerce üretilen kitap, makale, bildiri, tez, teknik rapor, fotograf, harita, ön baski, ders notu, veri setleri, ses ve video dosyalari gibi akademik dokümanlar arsivlenir.


Akademik Arsiv Nedir? yukari

Kurumsal Arsivler, bagli olduklari kurumun entelektüel birikimini uygun ortamlarda bir araya toplayan, saklayan, koruyan ve erisimini saglayan hizmetler bütünüdür.


Akademik Arsiv'in Amaci Nedir? yukari

Akademik Arsivler temsil ettigi kurumun entelektüel birikimini bir araya toplayarak bir kurumsal akademik arsiv sistemi olusturmayi ve içerigini telif haklarina uygun olarak uluslararasi standartlarda erisime sunmayi amaçlamaktadir. Diger bir ifadeyle Akademik Arsiv'in amaci, bilginin yayilmasini kisitlayan sorunlarin giderilmesi, bilgi teknolojisinin imkanlarindan yararlanarak yeni bir sistem olusturulmasi, Üniversitenin ve çalisanlarinin daha iyi taninmasinin saglanmasi ve dolayisiyla sayginliginin artirilmasidir.


Akademik Arsiv Ne Ise Yarar? yukari

Akademik Arsivler bagli oldugu kurumun entelektüel mirasini toplama, saklama ve genis kitlelerce kullanima sunma fonksiyonlarini yerine getirir. Bu çerçevede Akademik Arsiv'de birimlerce üretilen kitap, makale, bildiri, tez, teknik rapor, fotograf, harita, ön baski, ders notu, veri seti, ses ve video dosyalari gibi akademik dokümanlar derlenir.


Akademik Arsiv'in Yararlari Nelerdir? yukari

Akademik Arsiv'in yararlari iki baslik altinda toplanabilir:

1) Kurumsal Yararlari: Kurum bünyesinde yürütülen her türlü akademik faaliyetin bilimsel, toplumsal ve ekonomik iliskisini ortaya koyarak kurumun degerini arttiran bir uygulamadir. Diger yararlari ise söyle siralanabilir:

  • Üniversitenin görünürlügünü ve sayginligini artirir.
  • Üniversitenin destekledigi çesitli tanitim ve arastirma sonuçlarina erisim sinirlamasini ortadan kaldirir.
  • Üniversitenin destekledigi arastirmalari tekrar ücret ödeyerek ticari kaynaklardan satin almasini önler.

2) Bireysel Yararlari: Son yillarda yapilan arastirmalar, tüm bilim dallarinda, erisilebilir bilgi kaynaklarinin, geleneksek yollarla saglanacak faydalarla karsilastirildiginda 2-3 kat daha etkili sonuçlari oldugunu göstermektedir. Dolayisiyla Akademik Arsiv'in bireysel yararlarini su sekilde siralayabiliriz:

  • Internet sayesinde arastirma sonuçlarina ücretsiz ve hizli erisim saglar.
  • Bilgi kaynaklarinin daha genis kitlelere ulasmasini saglayarak arastirmanin etkisini artirir.
  • Bilgi kaynaklarinin baska arastirmalara temel olusturmasina aracilik eder.
  • Arastirmalarin tekrarini önler.

Akademik Arsiv'in Ilkeleri Nelerdir? yukari

Kurumsal akademik arsiv sistemlerinin içeriklerinin belirlenmesi için genel olarak iki yönlü bir ilke izlenir. Bu çerçevede Akademik Arsiv'in ilkelerini su sekilde ifade edebiliriz:

1) Kurumsal arsivlemeye dayali içerik ilkeleri: Üniversitenin sahip oldugu ve/veya bünyesinde üretilmis bilgi kaynaklarinin sayisallastirilarak arsivlenmesidir. Kurumsal arsivlemeye dayali içerik dokümanlari su sekilde siralanabilir:

  • Üniversitenin yayinladigi e-dergiler, e-kitaplar e-gazeteler, web sayfalari.
  • Kartografik materyaller, nadir koleksiyonlar, müze materyali.
  • Video ve ses kayitlari, fotograf vb. görsel materyaller.
  • Ögrenim materyalleri.

2) Bireysel arsivlemeye dayali içerik ilkeleri: Ögretim elemanlarinin veya diger personelin bilimsel dergilerde ya da kongre, konferans gibi farkli ortamlarda yayinladiklari çalismalarinin birer kopyalarinin Akademik Arsiv'de arsivlenmesi ve açik erisime sunulmasi ile olusan içeriktir. Kurumsal arsivlerde öncelik, belirli bir kalite denetiminden geçmis hakemli dergilerde ve konferans kitaplarinda yayinlanmamis ve yayinlanmak için kabul almis yayinlara verilir. Bu tür yayinlarin, kabul edildikten hemen sonra açik erisim sistemine konulmalari, diger arastirmacilar tarafindan okunarak atif almalari açisindan büyük önem tasimaktadir; çünkü birçok bilim dalinda makalelerin dergilerde yayinlanmasi uzun zaman alabilmektedir. Kisisel arsivlemeye dayali içerik dokümanlari su sekilde siralanabilir:

  • Bilimsel dergilerde yayinlanmis makaleler.
  • Yayinlanma asamasinda olan makaleler.
  • Hakemli konferans bildirileri.
  • Teknik ve istatistiksel raporlar.
  • Proje metinleri.
  • Deney bulgulari.
  • Tezler.

Üst Veri ve DSpace Yazilimi yukari

Üst veri, sayisal bilgilerin ve bilgi kaynaklarinin derlenmesi, kimliklendirilmesi, kullanimi ve yönetimi ile ilgili yapilandirilmis bilgidir. Açik Arsivler Girisimi (OAI / Open Archives Initiative) ile uyumlu veri saglayicilari kendi üst verilerini en azindan Dublin Core biçiminde saglamak durumundadir. Dublin Core biçimi en çok kullanilan üst veri standartlarindan biridir. Bir doküman tanimlama standardi olarak olusturulmustur ve elektronik kaynaklarin bulunmasini saglamak için 15 üst veri ögesinden olusan bir kümedir. Böylece herhangi bir OAI uyumlu veri saglayici ve servis saglayici arasinda üst veri iletisimi ve etkili veri degisimi saglanabilir. Bu anlamda, karakter kodlamalarinin uluslararasi veri paylasiminda geçerliliginin olmasi için yazilimin, UNICODE (ASCII), Z39.50 gibi standartlar tarafindan desteklenmesi gerekir. Saglanacak yazilimin asagidaki kosullari da yerine getirmesi gerekir:

  • Veri girisi, üst veri kayitlarinin olusturulmasi gibi diger islemlerin internet ortaminda gerçeklesebilmesi.
  • Dosya gönderi hizmetinin yürütülmesi: Dosya gönderi hizmeti iki adimda gerçeklestirilebilir: Ilk adim kullanicilarin dosya gönderisi yapmasi, ikinci adim ise sistemin dosyanin teslim alindigina iliskin otomatik bir ileti göndermesidir.
  • Sistem ara yüzünün gelistirilmesi: Yetkili kullanicilarin sisteme baglanarak gerekli ekleme düzeltmelerin yapabilmesidir.

Açik erisim sistemlerinin temelini olusturan kurumsal akademik arsiv sistemleri için kullanilan yazilimlar, ücretsiz olan açik kaynak kodlu yazilimlar ve çesitli firmalar tarafindan üretilen ücretli paket programlardan olusmaktadir. Akademik Arsiv için MIT Üniversitesi'nin gelistirmis oldugu DSpace adli açik kaynak kodlu yazilim tercih edilmistir. DSpace yaziliminin bazi özellikleri asagida verilmistir:

Adres http://www.dspace.org/
Yazilimin Amaci DSpace, kurum bünyesinde üretilen entelektüel çiktilari depolamak, indekslemek, korumak, saklamak, tekrar yaymak amaciyla tasarlanmis bir arsiv sistemidir.
Özellikler - Tüm içerik türlerini (MS Word, PPT, PDF, ses kaydi, video vb.) kabul eder.
- Dublin Core üst veri standardini kullanir.
- Özellestirilebilir web ara yüzünü destekler.
- OAI uyumludur.
- Ekleme/çikarma yetenegi vardir.
- Içerik sunumu için is akisi islemi sunar.
- Tam metinde arama imkani verir.
- Tek merkezli olmayan sunus islemi saglar.
- Java API araciligiyla genisletilebilir,
- PostgreSQL veya Oracle veri tabanlarini kullanir.
- Çoklu dil seçenegi vardir.
- Onaylama, düzeltme, ret veya yazara dönülerek islemi azaltma yoluyla içerigi olusturma seçeneklerine sahip is akisi özelligi vardir.
- OpenAIRE uyumludur.
- RSS Destegi vardir.
Destek https://wiki.duraspace.org/display/DSPACE/Home
Kullanicilar http://registry.duraspace.org/registry/dspace

Telif Haklari yukari

Kurum adresli tüm yayinlarin "Kurumsal Akademik Arsiv Yönergesi" hükümleri geregince Akademik Arsiv'de arsivlenmesi zorunludur. Arsivlenen yayinlar telif haklarina uygun olarak erisime sunulur. Akademik Arsiv'de arsivlendigi halde telif hakki üçüncü kisi veya kurumlarda olan yayinlarin tam metinleri açik erisime kapali tutulur. Ancak arastirmacilarin sistem üzerinden yayinin yazarina istek göndermesi saglanir.

Yazarin ön baski çalismasini arsivlemek için izin isteme gereksinimi yoktur; çünkü telif hakki sahibi kendisidir. Yazar, daha önce yayinlanmis çalismasinin bir kopyasini arsivlemek isterse telif hakki sahibinin izni gerekir. Arsivlenecek çalisma, yayinlanacak son baski olmadigi sürece, telif hakki ihlali söz konusu degildir.

Kisisel arsivlemeye izin veren yayincilarin politikalari SHERPA/RoMEO adresinden detayli olarak incelenebilmektedir.


Yayinci Politikalari ve Açik Erisim Renkleri yukari

SHERPA; RoMEO servisi ile dünya çapinda yanicilarin telif hakki ve arsivleme politikalarini, JULIET servisi ile arastirmalara fon destegi saglayan kurumlarin politikalarini, OpenDOAR servisi ile açik erisime alt yapi saglayan açik erisim arsivlerinin listesini derleyen bir girisimdir. Farkli servisleri de bulunan SHERPA, yayincilarin politikalarini analiz eder, arsivleme izinleri ve yayinlama kosullari konusunda yazarlara ve kurumlara Açik Erisim politikalari konusunda rehberlik eder.

SHERPA/RoMEO servisi yayincilarin arsivleme politikasini dört farkli renk ile belirlemistir. Bu dört rengin temsil ettigi politikalar su sekildedir:

  • Yayinci sürümünün (PDF) ön baskisi ve son baskisi arsivlenebilir.
  • Yayinci sürümünün (PDF) son baskisi arsivlenebilir (Ör. Hakem degerlendirmesinden geçmis son sürüm).
  • Yayinciya gönderilmis ilk sürüm arsivlenebilir Ör: (hakeme gönderilmeden önceki kopya).
  • Arsivlemeye izin verilmez.

Akademik Arsiv'de Is Akisi yukari

a) Arsivleme: Arsivleme, Akademik Arsiv'de depolanacak bilgi kaynaginin yazari tarafindan üst verisinin olusturularak dosya/dosyalarinin yüklenmesidir. Arsivleme asamasi üst veri toplama, dosya yönetimi ve yayim iznini içerir. Üst veri toplama, belirlenen standarttaki veri kaydina göre yayinin künye bilgilerinin Akademik Arsiv veri giris formlarina girilmesi; dosya yönetimi ise en basit anlatimi ile çalismanin elektronik kopyasinin bu kayda eklenmesidir. Yayin izni ise, yazarin söz konusu yayini elektronik ortamda herkesin erisimine sunma hakkidir.

b) Arsivleme Sonrasi: Yazarin, çalismasinin elektronik kopyasini Akademik Arsiv'e yükleme islemini yapmasindan sonra, yayinin arastirmacilarin erisimine açildigi süreçtir. Bu süreçte Akademik Arsiv yöneticileri tarafindan bazi islemler yapilir. Bunlar:

  • Kaynagin üst verisinin kontrolü.
  • Üst veriye gerekli görülen girislerin eklenmesi (konu basligi vb.).
  • Dosya geçerliligin ve içerik bilgilerinin yeterliligi ve dogrulugunun kontrolü.
  • Telif hakki durumunun kontrolü.
  • Erisim sinirlamalarinin düzenlenmesi.

Akademik Arsiv'e Yayinlarin Kayit Edilmesi Zorunlu mu? yukari

Akademik Arsiv Yönergesi geregince kurum adresli yayinlarin Akademik Arsiv'e kayit edilmesi zorunludur.


Akademik Arsiv Nasil Kullanilir? yukari

Akademik Arsiv arastirma ve içerik olusturma amaçli kullanabilir:

    a) Arastirma amaçli kullanim: Akademik Arsiv, kaynaklarin üst verilerinde ve tam metinlerinde arama imkani saglar. Kurum veya bölüm bünyesinde neler üretildiginin mükemmel bir arsivine erisim saglamaya aracilik eder. Arzu edilirse koleksiyonlara üye olunarak, koleksiyonlara yeni eklenen içeriklerden e-posta araciligi ile bildirim alabilirler.
    b) Içerik olusturma amaçli kullanim: Içerik olusturma amaçli kullanim için üye girisi yapmak gerekir. Üniversite mensuplari sistemin üyesidir ve giris için üniversitedeki mevcut kullanici adi ve sifresi yeterlidir. Ancak gönderi yapacagi koleksiyon/koleksiyonlarda yetkilendirme ise kurumsal akademik arsiv yöneticisi tarafindan yapilir.

Akademik Arsiv'e Nasil Üye Olunur? yukari

"Kayit için buraya tiklayin" seçenegi ile üyelik gerçeklestirilerek sisteme giris yapilir.

  • Sifre Dogrulama
  • Oturum açmak için sizden istenen bilgileri girip onaylayarak giris yapabilirsiniz.

Akademik Arsiv'e Kimler Kayit Girebilir? yukari

Akademik Arsiv'e kayit yapabilmek için iki kosul vardir:

  • Akademik Arsiv'e giris yapmak,
  • Kayit girmek istediginiz koleksiyonda yetkili olmak.

Not: Bir koleksiyona gönderi yapabilmek için öncelikle Kurumsal Akademik Arsiv Yöneticisine bir mesaj atin ve bu mesajda gönderi yapmak istediginiz koleksiyonlara "kayit giris yetkisi" istediginizi belirtin. Akademik Arsiv yöneticisi sizi yetkilendirdikten sonra gönderi yapabilirsiniz.


Akademik Arsiv'e Neler Kaydedilir? yukari

Akademik Arsiv'e, Üniversite adresli yayinlar ile Üniversite çatisi altinda üretilen kitap, makale, bildiri, tez, teknik rapor, fotograf, harita, ön baski, ders notu, veri seti, ses ve video dosyalari, vb. gibi akademik nitelik tasiyan yayinlar kaydedilir.


Akademik Arsiv'e Nasil Kayit Yapilir? yukari

Akademik Arsiv'e kayit yapabilmek için öncelikle sisteme giris yapilir. Yeni bir gönderi baslatilir. Gönderi yapilacak koleksiyon seçilir ve gönderi formu talimatlar takip edilerek doldurulur.


Sonuç yukari

Kurumsal Akademik Arsiv sistemi ile kurum bünyesinde gerçeklestirilen çalismalarin derlenmesi, derlenen bu çalismalarin uluslararasi standartlarda kaydinin olusturulmasi, bu yolla global indekslerde kayitlarin yer almasi saglanir. Üniversitenin taninirligina önemli katki saglayacak Akademik Arsiv projesi için DSpace adli yazilim tercih edilmistir.

Akademik Arsiv ile kurum adresli yayinlarin yaninda kurum bünyesinde üretilen kitap, makale, bildiri, tez, teknik rapor, fotograf, harita, ön baski, ders notu, veri seti, görüntüler, ses ve video dosyalari gibi akademik çiktilar arsivlenebilmekte ve internet araciligiyla telif haklarina uygun olrak erisime açilabilmektedir.