Akademik öz denetimin geliştirilmesinde anababa rehberliği

Abstract

Bu araştırmada 11-14 yaş aralığındaki ortaokul öğrencilerinin akademik öz denetim becerilerinin desteklenmesi için geliştirilen ve Akademik Öz Denetimde Aile Destek Programı (AÖDAP) olarak adlandırılan bir anababa eğitim programının etkililiği sınanmıştır. Ön-test son-test ölçümlü ve deney-kontrol gruplu (N deney= 11, N kontrol= 11) bu araştırmada katılımcılar gruplara seçkisiz olarak atanmıştır. Haftada bir oturum olmak üzere sekiz oturumdan oluşan program online ve bireysel olarak uygulanmıştır. Deney grubuna son testlerin verilmesinden üç ay sonra izleme ölçümleri alınmıştır. Çocuklar Kişisel Bilgi Formu, Akademik Öz Denetim Ölçeği ve Algılanan Akademik Destek Anketi'ni; anneler ise Kişisel Bilgi Formu, Anababa Yetkinlik Ölçeği, Anababalık Davranış Farkındalığı Çizelgesi ve Kısa Öz Kontrol Ölçeği'ni doldurmuşlardır. Araştırmada nicel analiz yöntemleri kullanılmıştır. Deney ve kontrol gruplarının fark puanlarının karşılaştırılmasında Mann-Whitney U Testi; gruplar arası ön test ve son test puan ortalamaları arasındaki fark, Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi; deney grubu ön test, son test ve üç aylık izleme puan ortalamaları arasındaki fark ise Friedman Testi ile analiz edilmiştir. Analiz bulgularına göre deney grubunda yer alan çocukların akademik öz denetimleri (U= 26, Z= 2.81, p<0,05, r= .85) ve akademik sebatları eğitim sonrasında kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde artarken (U= 19; Z= 2.82, p<0,05, r= .85), akademik dikkat boyutunda gruplar arasında son testte anlamlı bir fark gözlenmemiştir (U= 35; p>0,05). Deney grubuna katılan annelerin anababa yetkinliğinin (U= 22.50, Z= -2.60, p<.05, r= .78) kontrol grubuna göre anlamlı şekilde arttığı görülmüştür. Annelerin öz kontrol düzeylerine ait bulgular ise gruplar arasında fark olmadığını (U= 52.00, p>.05) ve uygulanan eğitimin annelerin öz kontrol düzeylerini artırmada etkili olmadığını (Fr. ꭓ2(2, n= 11)= 3.21, p= .201) göstermiştir. Friedman Testi sonuçları deney grubundaki çocukların ön test, son test ve üç aylık izlemede akademik öz denetime ait toplam puanları (Fr. ꭓ2(2, n= 11)= 15.95, p= .000) ile alt boyutlardan akademik sebat puanları (Fr. ꭓ2(2, n= 11)= 12.66, p= .002) ve akademik dikkat puanları (Fr. ꭓ2(2, n= 11)= 13.85, p= .001); annelerin olumlu anababalık davranış farkındalığı puanları (Fr. ꭓ2(2, n= 11)= 11.12, p= .004) ve anababa yetkinliği puanları (Fr. ꭓ2(2, n= 11)= 7.42, p= .024) arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğunu göstermiştir. Geliştirilen programın, çocukların akademik öz denetim becerilerinin artmasını ve annelerinden algıladıkları akademik desteğin düzeyinde artış olmasını sağladığı; annelerin olumlu anababalık davranışları farkındalığını ve anababa yetkinlik düzeylerini artırmada etkili olduğu ve bu artışın izlemede de devam ettiği görülmüştür. Sonuç olarak, ortaokul çağındaki çocukların ve annelerinin AÖDAP'den yararlandıkları, uygulanan eğitimin çocukların akademik öz denetim becerilerinin güçlenmesini desteklediği bulunmuştur.