Çocuklarda tek başına olma

Abstract

Bu çalışmanın amacı çocuklarda tek başına olma olgusunun derinlemesine araştırılmasıdır. Bu doğrultuda karma model araştırma yürütülmüş olup nitel veriler, nicel verilerle desteklenmiştir. Araştırmanın nitel boyutunda 12 çocuk ve 14 ebeveynle görüşmeler yürütülmüştür. Görüşmeler yorumlayıcı fenomenolojik yaklaşım ile analiz edilmiştir. Araştırmanın nitel boyutu sonucunda çocukların tek başına olma yaşantılarını rahatlama-yenilenme, özgürlük, yaratıcılık, hoşça vakit geçirme (hobilerle ilgilenme), kendini zenginleştirme, konsantrasyon-planlama, yalnızlık, can sıkıntısı, korku ve hayal kurma boyutlarında yaşadıkları bulunmuştur. En sık yaşanan boyutlar olaraksa hoşça vakit geçirme ve rahatlama-yenilenme ortaya çıkmıştır. Çocukların tek başına olma yaşantılarının işlevselliğini ve verimliliğini etkileyen değişkenler olaraksa, tek başına geçirilen süre, gönüllülük-zorunluluk/olumsuz kaynaklı tek başınalık durumu, farklı hobiler ya da imkânlar, arkadaş ve aile ile iletişimin kalitesi, gelişim dönemi/diğer görevler, aile kültürü ve model olma belirlenmiştir. Çocukların bu dönemde tek başına zaman geçirmeden önce arkadaşlarıyla ve aileleriyle zaman geçirmeye öncelik verdiği bulunmuştur. Ebeveynlerle yapılan görüşmeler sonucundaysa, ebeveynlerin kendi tek başına olma zamanlarını nasıl yaşadıkları ve çocuklarının tek başına zaman geçirmelerini nasıl anlamlandırdıkları ortaya konulmuştur. Araştırmanın nicel boyutunda öncelikle Çocuklar İçin Sosyal Tercih Ölçeği Türkçeye uyarlanmıştır. Daha sonrasında nitel bulgular ve alanyazın doğrultusunda oluşturulan anket formu, Çocuklar İçin Sosyal Tercih Ölçeği ve Çocuklar İçin Yaşam Doyumu Ölçeği ile araştırmanın nicel boyutunun verileri toplanmıştır. Toplamda 1160 veri üzerinden çoklu uyum analizi yürütülerek değişkenlerin kategorileri arasındaki ilişkiler üzerinden farklı profiller belirlenmiştir. Çocukların tek başına olmayı yaşama yapısına göre dört farklı profil ortaya konulmuştur. Bu profiller nitel boyutta elde edilen çocuklarda tek başına olmanın yapısının daha yüksek oranda sağlıklı olduğu bulgusu ve çocuklarda tek başına olmanın yapısını etkileyen faktörleri doğrulanmıştır.