Ceza hukukunda suça etki eden nedenler

Abstract

Ceza kanunlarındaki suç tiplerinde suçların temel halinin düzenlenmesi kuraldır. Bununla birlikte, suçların temel hallerine suça etki eden nedenlerin eklenmesi mümkündür. Suça etki eden nedenler, suçun kurucu unsurlarından sayılmayan tali unsurlardır. Bunlar suçun ağırlığını etkileyerek yaptırımı değiştirme işlevi görür. Bu sayede cezanın bireyselleştirilmesi de sağlanır. Suça etki eden nedenlerin içeriğini belirleme yetkisi kanun koyucuya aittir. Bu nedenle aynı olay, durum ya da nitelik bir suçta kurucu unsur olabilirken, bir başka suçta suça etki eden neden olabilir. Buna suça etki eden nedenin göreliliği denir. Suça etki eden nedenler ağırlaştırıcı olabileceği gibi hafifletici de olabilir. Bu ayrım, suça etki eden nedenin cezaya olan etkisine göre ortaya çıkmıştır. Yine kanundaki belirginliğine göre belirli ve belirsiz suça etki eden neden ayrımı yapılmıştır. Bu ayrım da, ceza hukukundaki kanunilik ilkesi bakımından önemlidir. Başka sınıflandırma grupları bulunmakla birlikte, sübjektif ve objektif suça etki eden neden ayrımı, suça iştirakte bazı sonuçlara sahiptir. Suça etki eden nedenler kanunun genel ve özel kısımlarında öngörülebilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'ndaki ortak suça etki eden nedenler, haksız tahrik, takdiri indirim nedenleri ve suça iştirak kapsamındaki suça etki eden nedenlerdir. Özel suça etki eden nedenler ise Türk Ceza Kanunu'ndaki kasten öldürme, kasten yaralama, cinsel saldırı, hakaret, hırsızlık gibi pek çok suç tipine özgü nedenlerdir. Suça etki eden nedenlerden kaynaklı önemli sonuçlar bulunur. Bu sonuçların bazıları ceza hukukuna bazıları ceza muhakemesine aittir. Özellikle isnadiyet, hata, şeriklere sirayet, cezanın belirlenmesi, dava zamanaşımı, zincirleme suç gibi konular suça etki eden nedenlerle bağlantılıdır. Yine ceza muhakemesi hukukundaki yetki, görev, bağlantı, koruma tedbirleri, kanun yolları gibi konularda suça etki eden nedenlerden kaynaklı sonuçlar bulunur.