Konuta erişilebilirlik, konut talebi ve talebi etkileyen faktörlerin analizi: Ankara ili örneği

Abstract

Geçen yüzyılın başlarından itibaren dünyada birçok ülkede gayrimenkullere yönelik ekonomik yaklaşımlara ağırlık verilerek bu alanda birçok model ortaya konulmuştur. Bu araştırmada; kentsel konut piyasalarının işleyişinde etkin olan teorileri açıklamak, konuta erişilebilirlik yaklaşımlarını incelemek, makro nitelikli değişkenler ile talep modeli oluşturmak, tüketicilerin karar alma sürecinde etkili olan değişkenleri anket verilerinin analizine dayalı olarak açıklamak temel hedeflerdir. Konut talebi kapsamında VAR, Granger ve VECM modelleri incelenerek 2000-2021 dönemine ilişkin talep modeli için Engle-Granger iki aşamalı tahmin yöntemi uygulanmıştır. Model sonuçlarına göre; yerleşik hane halkları tüketim harcamaları, yapı kullanma izin belgesi alan daire sayısı, gayrimenkul faaliyetleri ve toplam nüfus değişkenlerinde görülen artışların konut satışlarını artırıcı ve konut kredisi faiz oranında görülen artışların ise konut satışlarını azaltıcı bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Tüketici kararlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi için Çankaya ilçesinde konut satın alan 793 kişiye anket uygulanmıştır. Anketin öne çıkan sonuçlarına göre; bireyler farklı mesafelerde ikamet edecek olmalarına rağmen, ulaşım veya uzaklık değişkeni her iki cinsiyet grubu için en önemli seçenek olarak işaretlenmiştir. Konuta erişilebilirlik kapsamında kamu kurumlarının konut projesi geliştirme, konut üretimi ve finansman paketleri dışında belediye ve özel konut şirketleri örnekleri, sosyal kiralık konut uygulaması, yap kirala modeli, adil konut kanunu gibi yasal ve kurumsal düzenleme ile uygulama yapılması gibi konularda çalışma yapılması, birçok gelişmekte olan ülkede ve Türkiye'de özellikle orta ve alt gelir grubu hanelerin konut erişimlerini kolaylaştırıcı politikaların geliştirilmesi ve etkin uygulamaların yapılması yoluyla barınma sorunlarına kalıcı çözüm geliştirilmesinin mümkün olabileceği değerlendirilmektedir.