Belen Tepe (Milas) Erken Demir Çağ iskeletlerinin çene ve diş sağlığı

Abstract

Belen Tepe mevkii, Muğla ili, Milas ilçesi, Yeniköy-Kemerköy Linyit işletmelerinin kömür havzaları içerisinde yer almaktadır. 56.500 metrekarelik oldukça büyük bir yüzölçümüne sahip tepe üzerinde, Erken Tunç Çağ'ından itibaren tarihin hemen her bölümünde insanların yaşamak için tercih ettikleri bir alan oldukları bilinmektedir. Araştırmanın materyalini de söz konusu tepe üzerinde Erken Demir Çağ'a tarihlendirilen dönemde yaşamış insanların iskeletleri oluşturmaktadır. Belen Tepe kurtarma kazısında ele geçen ve 10'u çocuk, 19 kadın, 11 erkek ve 5' i de cinsiyeti belirlenemeyen toplam 45 bireye ait 304 diş ve 478 alveol çene ve diş hastalıkları bakımından incelenmiştir. Söz konusu 304 dişten 47 tanesi süt dişlerine ait iken 257 dişin ise daimi dişlere ait olduğu tespit edilmiştir. Çocuklara ait dişlerde %48,9 oranında aşınma, %4,2 oranında çürük ile 11 alt çeneden 2 çenede az, 1 çenede de orta seviyede alveol kaybı saptanmıştır. Popülasyon genelinde ise %96,8 oranında ve 3,4 skorunda aşınma, %6,4 oranında apse, %9,8 oranında ölüm öncesi diş kaybı, %14,2 oranında hypoplasia, %1,9 oranında çürük, %61,9 oranında alveol kaybı ile birlikte %8,1 oranında da diş taşı varlığı tespit edilmiştir. Araştımamız neticesinde bulduğumuz değerler toplumumuzla çağdaş diğer Anadolu toplumları ile de karşılaştırılmıştır. Buna göre; Belen Tepe Erken Demir Çağ insanları aşınma skorları bakımından Hakkari (4), Karagündüz (4) ve Dilkaya (4) toplumlarıyla hemen hemen aynı değerlerde, apse değerleri bakımından ise Norşuntepe (%26,6) insanlarından sonra en yüksek değerde bulunmuştur. Ölüm öncesi diş kayıpları bakımından Hakkari (%19,79) ve Norşuntepe (%13,8) insanlarından sonra en yüksek değerlere sahip iken, hypoplasia değerleri açısından da Karagündüz (%2,8) ve Altıntepe (%9,28) insanlarından sonra en düşük değerlerde olduğu bulunmuştur. Çürük ve diş taşı oluşumları bakımından tüm çağdaşları arasında en düşük değerlere sahip olup çürük bakımından en yakın değerleri Dilkaya (%2,6) ve Karagündüz (%3,21) insanları ile paylaşırken diş taşı bakımından ise en yakın değerleri Altıntepe (%11,26) ve Karagündüz (%15,18) insanları ile paylaşmaktadır. Son olarak alveol kaybı bakımından Norşuntepe (%90) ve Dilkaya (%77,59) insanlarından sonra en yüksek değerlere Belen Tepe Erken Demir Çağ insanlarının sahip olduğu bulunmuştur. Yapılan incelemeler sonucunda Belen Tepe Erken Demir Çağ insanlarının karbonhidrat ağırlıklı besinleri yoğun olarak tüketmedikleri ve bununla birlikte çok da kötü sayılmayacak bir ağız hijyenine sahip olduklarını söyleyebiliriz.