Kavuşşahap dağları'nda (Van) geç kuvaterner buzullaşması: Bölgesel paleoiklim açısından bir değerlendirme
Özet
Bu çalışma Doğu Anadolu Bölgesi'nde, Van Gölü'nün güneyinde yer alan Kavuşşahap Dağları'nda, özellikle de Narlıca Buzul Vadisi'nde yapılmıştır. Çalışmada, Kavuşşahap Dağları'ndaki geç Kuvaterner buzullarının iklim değişimlerine verdiği tepkilerin ortaya konması hedeflenmiştir. Tarihlendirme yöntemi olarak kozmojenik 36Cl analizi kullanılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda Kavuşşahap Dağları'ndaki vadilerde çok sayıda buzullaşma döneminin yaşandığını gösteren moren depoları saptanmıştır. En fazla moren sırasının ise Narlıca Vadisi'nde olduğu görülmüştür. Bu morenlerden elde edilen yaşlar Narlıca Vadisi'nin aşağı bölümünde en az 4 ana buzullaşmanın yaşandığını göstermiştir. Bunlardan buzulların maksimum genişliğe uzanışını temsil eden en eski moren sıralarından alınan örnekler ortalama 47,6 ± 4,2 by önceye tarihlendirilmiştir. Bu dönemde kalıcı kar sınırı günümüze göre en az 1000-1150 m ve ortalama sıcaklık en az 8-10,5 °C daha düşük olmuştur. İki alt döneme ayrılan ikinci ana buzullaşma evresinin erken SBM (31,6 ± 2,9 by) ve SBM'ye (20,9 ± 1,9 by) ait olduğu saptanmıştır. Tarihlenebilen en genç moren sıralarının ise Geç Glasyal Döneme (15,7 ± 1,4 by) ait olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bu paleo-buzullaşma yaşları çalışma alanındaki en geniş alanlı buzullaşma döneminin SBM öncesinde (MIS 3'te) gerçekleştiğini göstermiştir. Bu veriler, Kavuşşahap Dağları'nda Geç Kuvaterner'deki buzullaşma dönemlerindeki buzul hacimlerinin ve paleo-iklim koşullarının Türkiye'nin diğer bölgelerinden farklı olduğunu gösteren ilk bulgular olması açısından önemlidir.