Tip 2 diyabetli bireylerin beslenme alışkanlıkları, hastalığa yönelik beslenme bilgi düzeyleri ve kan parametrelerinin değerlendirilmesi
Özet
Bu araştırmada Tip 2 diyabetli bireylerin beslenme alışkanlıklarının saptanması, hastalığa yönelik beslenme bilgi düzeylerinin belirlenmesi ve bazı kan parametrelerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmaya Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji Bölümü' ne başvuran en az 1 yıl önce Tip 2 diyabet tanısı almış 20-65 yaş arası, gönüllü, gelişigüzel örnekleme yöntemi ile seçilen 158 birey dahip edilmiştir. Bireylerin demografik bilgileri, kan parametreleri, vücut analizi ölçümleri, beslenme alışkanlıkları, 24 saati hatırlatma yöntemiyle 3 günlük besin tüketim kaydı ve besin tüketim sıklığı alınmıştır. Bireylerin diyabet bilgi düzeyleri ve kontrol problemleri Michigan Diyabet Araştırma ve Eğitim Merkezi'nde tarafından geliştirilen ölçekle belirlenmiştir. Araştırmadaki bireylerin %25,9'u erkek, %74,1'i kadındır. Bireylerin çoğunluğu (%58,9) ilkokul mezunudur. Bireylerin ortalama diyabet süresi 8,2±6,2 yıldır. Bireylerin ortalama BKİ değeri 33,9±6,9 kg/m2'dir. Bireylerin sadece %5,7'si normal vücut ağırlığında olup, diğerleri hafif şiman veya obezdir. Kadınların vücut yağ yüzdesi ve vücut yağ kütlesi erkeklere göre anlamlı derecede yüksektir (p<0,05). Bireylerin sadece %37,3'ü düzenli fiziksel aktivite yapmaktadır. Düzenli fiziksel aktivite yapan erkeklerin oranı kadınlardan yüksektir (sırasıyla %53,7, %31,6). Bireylerin genel bilgi puanı ortalaması ise 59,4±15,7 olmakla beraber, %50,6'sının bilgi düzeyi yetersiz, %49,4'ünün ise yeterlidir. Bireylerin bilgi düzeyleri eğitim, gelir durumu ve yaşa göre değişmektedir (p<0,05). Hiperglisemiye en sık sebep olan faktörler "üzgün ya da sinirli olmak" (%60,1), "stresli olmak" (%65,2) ve "aşırı yemek" (%66,7); hipoglisemiye en sık sebep olan faktörler ise "öğün atlamak ya da geç yemek" (%60,8) ve "çok az yemek" (%31,6) olarak belirlenmiştir. Hastalığına yönelik diyet yapan bireylerin yapmayanlara göre daha az kontrol problemine sahip olduğu belirlenmiştir (p<0,05). Bireylerin AKG, TKG, HbA1c, BKİ, vücut yağ yüzdesi ve vücut yağ kütlesi gibi metabolik kontrol değişkenleri değeri artıkça kontrol problemlerinin anlamlı olarak arttığı belirlenmiştir (p<0,05). Bireylerin çoğunlukla günde 3 ana öğün beslendiği (sırasıyla %68,3, %51,3) ve bireylerin büyük bir çoğunluğunun günde 1 ya da 2 ara öğün tükettiği belirlenmiştir (sırasıyla %64,6, %31,6). Diyabet bilgi düzeyi yeterli bireylerin ve erkeklerin posa alımı yetersiz olanlara göre anlamlı derecede yüksektir (p<0,05). Toplam enerjinin yağdan gelen oranı, diyabet bilgi düzeyi yetersiz erkeklerde, yeterli olanlara göre anlamlı derecede yüksektir (p<0,05). Bireylerin süt, et, kurubaklagil, tam buğday, çavdar ekmeği tüketimleri yetersiz düzeydedir. Sonuç olarak, bilgi düzeyi yeterli olan bireylerin hastalığa yönelik beslenme şekillerinin ve kontrol problemlerinin daha iyi olduğu belirlenmiştir.