Bisiklet kullanımının yaygınlaştırılmasına yönelik model geliştirme (Başkent Ankara örneği)

Abstract

Araştırmanın amacı, Ankara ilinde bisiklet kullanımının yaygınlaştırılmasına yönelik bir model oluşturmaktır. Araştırma tarama modelinde gerçekleştirilmiş olup, nicel ve nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmanın nicel veri toplama kısmının örneklemlerini Ankara ilinde günlük yaşamında aktif olarak bisiklet kullanan 391 birey ile Ankara ilindeki devlet üniversitelerinde öğrenim görmekte olan 466 lisans öğrencisi oluşturmuştur. Nicel veri toplama aşamasında veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen "Bisiklet Kullanımını Yaygınlaştırma (BKYÖ)" kullanılmıştır. Ölçekte Cronbach'ın Alpha değeri .840 olarak hesaplanmıştır. Verilerin normal dağılım gösterip göstermediği çarpıklık ve basıklık değerleri analizi ile tespit edilmiştir. Verilerin analizinde, ölçeğin alt boyutlarına göre normal dağılım gösteren verilere parametrik, normal dağılım göstermeyen verilere parametrik olmayan testler uygulanmıştır. Araştırmanın nicel kısmından elde edilen veriler IBM SPSS Statistics 21 bilgisayar programında; ortalama, standart sapma, ortanca, minimum ve maksimum değerler ile yüzdelik sayılar, Bağımsız Örneklem T-testi, One Way Anova, Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney U testi kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan bisiklet kullanıcıları ve üniversite öğrencilerinin algı puanları ortalamaları üzerine yapılan analiz sonucunda, bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması konusunda yüksek bir algıya; Ankara'da bisiklet kullanmanın güvenli olduğu konusunda ise düşük bir algıya sahip oldukları tespit edilmiştir. Bisiklet kullanıcılarının, ölçeğin tüm boyutlarına ilişkin algı puanlarının öğrencilerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın nitel veri toplama kısmında iki ayrı çalışma grubu yer almaktadır. Çalışma grupları nicel verilerin toplandığı bisiklet kullanıcıları arasından seçilen 17 bisiklet kullanıcısı ile çeşitli kamu kurumlarında, bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması ile ilgili çalışmalardan sorumlu bölümlerde görev yapan 15 kamu görevlisinden oluşmaktadır. Nitel veriler, araştırmacı tarafından hazırlanmış olan yarı yapılandırılmış sorulardan oluşan görüşme formu ile toplanmıştır. Verilerin analizinde her bir soru için içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bisiklet kullanımının yaygınlaştırılmasına yönelik görüşlerden elde edilen temalar arasında öne çıkanlar; "Halk sağlığı", "Çevresel sürdürülebilirlik", "Birlik ve beraberlik duygusu", "Spor kültürünün yaygınlaştırılmasında araç" şeklindedir. Devlet politikasına yönelik görüşlerden elde edilen temalar arasında öne çıkanlar; "Kurumsal çalışmalar", "Yerel yönetimin insiyatifi", olarak bulunmuştur. Engeller ve sorunlara yönelik görüşlerden elde edilen temalar arasında öne çıkanlar; "Fiziki alt yapı eksiklikleri", "Motorlu araç sürücülerinin olumsuz tavırları", "Motorlu araç odaklı ulaşım politikaları", "Düşük statü algısı", "Toplumsal cinsiyet sorunları", "İş yerinde duş imkanı olmaması" şeklindedir. Hangi kamu kurumlarının üstlenmesi gerektiğine yönelik görüşlerden elde edilen temalar arasında öne çıkanlar; "Kurumlar arası koordinasyon", "Merkez ve yerel yönetim işbirliği", "Sosyal sorumluluk noktasında aktif bisiklet federasyonu" olarak bulunmuştur. Yaygınlaştırmak için yapılması gerekenlere yönelik görüşlerden elde edilen temalar arasında öne çıkanlar; "Farkındalık çalışmaları", "İşlevsel trafik dersleri", "Yerel yönetimlerin olumlu bakış açısı", "Alt yapı çalışmaları", "Uzun vadeli politika", "Eğitim-öğretim müfredatı", "Devlet teşviği, yasa ve mevzuat düzenlemeleri" şeklindedir. Kurumlar bünyesinde yapılan çalışmalardan elde edilen tema "kurumsal çalışmalar" olarak bulunmuştur. Sonuç olarak bisiklet kullanımının toplumda yaygınlaştırılması için, ilgili kamu kurumlarının işbirliğinde sürdürülebilir bir politika oluşturmak gerekmektedir. Bisiklet politikasının uygulama aşamasında, ilgili temsilciliklerden oluşan bir üst koordinasyon biriminin çalışmaları doğrultusunda, yerel yönetimlerin aktif rol alması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Sözcükler: Algı, Bisiklet Politikası, Yaygınlaştırma