Kamu sağlık kurumlarında hizmet ihaleleri: Sağlık Bakanlığı Ankara ili örneği

Abstract

Kamu hastanelerinde hizmet satın alınması ile ilgili olan bu araştırmanın amacı; Ankara metropol alanındaki seçilmiş kamu hastanelerinde hizmet satın alınmasının uygulanma nedenlerini tespit etmek, hizmet alımlarının uygulanma alanlarının neler olduğunu belirlemek, hizmet alımlarından yararlanma kararlarını etkileyen faktörleri belirlemek, hizmet alımlarından yararlanma uygulamalarının etkilerini ve sonuçlarını belirlemek, hizmet alımlarından yararlanma uygulamalarının risklerini belirlemek, hizmet alımlarından yararlanma uygulamalarını tercih etmeme ya da gerçekleştirememe nedenlerini tespit etmektir. Araştırmanın evrenini hastane yöneticileri, satın alma personeli, hizmet işleri kontrol teşkilatları ve muayene kabul komisyonu üyeleri oluşturmaktadır. Evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılması nedeniyle örneklem çekilmemiştir. Araştırma, Ankara metropol alanındaki kamu sağlık kurumlarında çalışmakta olan yönetici ve personel üzerinde yapılmış olup veri toplama yöntemi olarak anket kullanılmıştır. Ankara metropol alanındaki kamu sağlık kurumları yöneticileri ile satın alma personelinin sorunları bu araştırmanın problem cümlesini oluşturmaktadır. Yüz yüze anket yoluyla katılımcılara uygulanan anketlerin araştırma evrenine oranı % 53'dür. Katılımcılar tarafından sırasıyla en çok vurgulanan tercih nedenleri hizmet kalitesini artırmak, hasta memnuniyetini artırmak, daha verimli hizmet üretmek, maliyetleri düşürerek, tasarruf sağlamak, teknolojik yeniliklere ulaşmak ve etkili bir kontrol ve denetim sistemi kurmak olmuştur. Katılımcılarının hizmet ihalesi kararı alırken etkilendikleri faktörler hükümet organlarının (bakanlık vb.) teşviki ve bu yöndeki yasal düzenlemeler olduğunu ifade etmişlerdir, Bunun dışında diğer hastanelerin uygulamaları hakkında alınan olumlu duyumlar, tedarikçilerin daha iyi teknolojik altyapıya sahip olması ve tedarikçilere bağlı personelin kurum personeline kıyasla daha maliyet etkili çalışması olduğunu ifade etmişlerdir. Katılımcıların en çok vurguladığı etki veya sonuç hizmet ihalesinin hizmet kalitesini arttırıcı etkisidir. Katılımcılar ayrıca hizmet ihalesi sayesinde finansal tasarruf sağlandığını, verimli hizmet gereksinimlerinin karşılandığını ve hasta memnuniyetini artırıcı bir etkisi olduğunu gözlemlediklerini belirtmişlerdir. Katılımcıların hizmet ihalesi uygulamalarına yönelik katılımcıların belirlediği en önemli risk seçilen tedarikçinin finansal istikrarsızlığıdır. Tedarikçiden kaynakları sebeplerden ötürü hastane imajının zedelenmesi, tedarikçinin sunduğu ürün ya da hizmetin kurumun isteklerini karşılayamaması ve istenen mal veya hizmetin tedarikçi tarafından zamanında teslim edilememesi katılımcıların en çok belirttiği risklerdir. Katılımcıların hizmet ihalesi uygulamalarını tercih etmeme ya da gerçekleştirmeme nedeni olarak en çok kurum bünyesinde bu hizmeti verecek nitelik ve nicelikte personelin olması vurgulanmıştır. Bunu sırasıyla ihale yapmak için yasal sürenin dolmaması ve ihalelere talip olacak nitelik ve nicelikte firmanın olmaması takip etmektedir. Ankara metropol alanındaki Sağlık Bakanlığı'na bağlı sağlık kurumlarının araştırmaya konu olan zaman dilimi içerisinde en fazla harcama yaptıkları hizmet ihalesi alanları güvenlik, yemek, temizlik, bilgi işlem, tıbbi atıklar, laboratuvar, danışma ve hasta yönlendirme hizmetleri, teknik bakım onarım, radyoloji görüntüleme ve sterilizasyon hizmetleridir. Araştırma sonucuna göre yapılabilecek öneriler: Hİ'nin sınırları iyi çizilmeli, amaç ve hedefleri doğru ve anlaşılır şekilde belirtilmeli, kurumun ihtiyaçlarına uygun olarak misyon ve vizyonuna katkıda bulunmalıdır. İş alanının teslimi ve geçiş süreci belirli bir plan dahilinde yapılmalı, sadece bileşenler değil personel çalışma programı da belirginleştirilmelidir. Sözleşme kapsamına giren ve kapsam dışı olan konuların sözleşme de şüpheye mahal vermeyecek şekilde ifade edilmesi idareyi ve yükleniciyi sıkıntıya sokmayacaktır. İş alanının teslimi ve geçiş süreci belirli bir plan dahilinde yapılmalı, sadece bileşenler değil personel çalışma programı da belirginleştirilmelidir. İşin uygulanması sürecinde yükleniciyle idare arasında çıkabilecek sorunların adli makamlara başvurulmadan iki taraf arasında çözülmesi hem işin yürütülmesi, hem de doğabilecek ilave masrafların engellenmesi açısından önem arz etmektedir. İşin uygulanmaya başlamasından sonra bilgi sistemi kurulması idare ve yüklenici arasında bilgi paylaşımı açısından faydalı olacaktır.