Diyet kalitesinin tip 1 diyabetli adölesanların metabolik kontrolü ve beslenme durumu üzerine etkisi

Abstract

Tip 1 diyabette tıbbi beslenme tedavisinin önemli bir parçası olan diyet kalitesinin iyi olması ile metabolik kontrol ve optimal antropometrik ölçümler sağlanmakta ve kan lipid profili iyileştirilebilmektedir. Bu araştırma, Tip 1 diyabetli adölesanların diyet kalitesinin saptanması ve diyet kalitesinin belirli antropometrik ölçümler ve biyokimyasal parametreler ile ilişkisinin değerlendirilmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırmaya, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Hastanesi Çocuk Endokrin Polikliniği'nde takip edilen 10-19 yaş aralığındaki 110 Tip 1 diyabetli adölesan katılmıştır. Araştırmada bireylere ait genel bilgiler, antropometrik ölçümler, biyokimyasal bulgular, kan basınçları, beslenme alışkanlıkları, üç günlük besin tüketim kaydı sonucunda elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Verilerin istatistiksel analizinde p<0,05 anlamlı kabul edilmiştir. Araştırmaya katılan bireylerin %51,8'i erkek ve %48,2'si kız olup yaş ortalamaları 14,0±2,40 yıldır. Erkeklerin Sağlıklı Yeme İndeksi-2010 toplam puan ortalaması 68,95±10,23, kızların ise 70,61±9,03'tür (p<0,05). Erkeklerin %86,0'sı, kızların %83,0'ü geliştirilmesi gerekli diyet kalitesine sahiptir. Tüm katılımcıların %15,7'si fazla ağırlıklı ve obezdir. İyi diyet kalitesine sahip tüm bireylerin HbA1c ortalaması, geliştirilmesi gerekli diyet kalitesine sahip bireylere kıyasla daha düşüktür (p<0,05). İyi diyet kalitesi grubundaki tüm bireylerin diyet kalitesi puanı ile HDL-K düzeyi arasında pozitif yönde ilişki bulunmuştur (p<0,05). Genel örneklemde, iyi diyet kalitesine sahip bireylerin posa ve suda çözünmeyen posa alımları, geliştirilmesi gerekli diyet kalitesi grubunda yer alan bireylere kıyasla daha yüksek olup istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Genel örneklemde, iyi diyet kalitesine sahip bireylerin tiamin, piridoksin, C vitamini ve potasyum alım miktarları, geliştirilmesi gerekli diyet kalitesi grubunda yer alan bireylere kıyasla daha yüksek; sodyum ve magnezyum alım miktarları ise daha düşüktür (p<0,05). Araştırmaya katılan tüm bireylerin diyet kalitesi puanları ile protein, ÇDYA, posa, suda çözünen posa ve suda çözünmeyen posa alımları pozitif yönde ilişkilidir (p<0,05). Araştırmaya katılan tüm bireylerin diyet kalitesi puanı A vitamini, E vitamini, tiamin, riboflavin, niasin, piridoksin, toplam folat, C vitamini, potasyum, kalsiyum, fosfor, magnezyum, demir ve çinko alımları ile pozitif yönde ilişkilidir (p<0,05). Sonuç olarak, Tip 1 diyabetli adölesanların diyet kalitesinin, metabolik kontrol ve besin ögesi alımı ile ilişkili olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda Tip 1 diyabetli adölesanların tedavisinde sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırılarak diyet kalitesinin artırılması önemli bir gerekliliktir.