Düzenli egzersiz programının bireylerin stres, mutluluk ve serbest zaman doyum düzeylerine etkisi

Abstract

Serbest zamanlar içerisinde yapılan rekreatif aktiviteler çok çeşitli bir yapıya sahiptir. Bu tip aktiviteler içerisinde yer alan fitness programları, özellikle yoğun iş yaşamına sahip çalışanlar için ulaşılması en kolay rekreatif aktivite türü olarak görülebilir. Kişilerin yoğun iş temposu içerisinde, giderek hareketsiz bir yaşam biçimi benimsemesi, onların egzersiz yapma ihtiyaçlarını da doğal olarak ortaya çıkarmıştır. Kentleşme ve günümüz teknolojik gelişmeler, bu tip bir ihtiyacın giderilmesinde yaygın spor merkezlerinin ortaya çıkmasına katkıda bulunmuş, böylece çalışan kişilerin serbest zamanlarında söz konusu merkezlerde düzenli egzersiz yapabilmeleri sağlanmıştır. Bu amaçla, yoğun iş temposuna sahip çalışan sedanter bireylerin, söz konusu merkezlerde uygulanabilecek bir fitness programı yardımı ile çalışma hayatlarında görülmesi muhtemel sosyal ve psikolojik değişim boyutlarının sorgulanması ve elde edilen veriler ile kişilerin çalışma hayatında karşılaşılan sorunlarla başa çıkmada bir tespit yapılabilmesi hedeflenmiştir. Araştırmada Ankara ili içerisinde ikamet eden ve yoğun çalışma temposuna sahip, toplam 45 katılımcıya özel bir spor merkezinde, haftada 3 gün olmak üzere toplam 8 hafta süren düzenli bir egzersiz programı uygulanmıştır. Uygulanan egzersiz programı araştırmacı ve yardımcı eğitmenler aracılığı ile geliştirilmiştir. Düzenli egzersiz programına katılan (deney grubu) ve katılmayan (kontrol grubu) bireylerin duygu durumlarını belirlemek amacıyla ön test ve son testlerden oluşan 3 farklı ölçek uygulanmıştır. Söz konusu ölçekler sırasıyla, "Algılanan Stres Ölçeği", "Oxford Mutluluk Ölçeği" ve "Serbest Zaman Doyum Ölçeğidir. Ölçeklerin normallik dağılımı için Çarpıklık ve Basıklık (Skewness & Kurtosis) değerlerine bakılmış ve ölçek maddelerinin tümünün normal dağılım gösterdiği bulunmuştur. Ölçeklerin Cronbach Alpha (α) değerleri ".69" ile ".87" arasında hesaplanmıştır. Araştırmada, verilerin analizleri için "SPSS for Windows 21" programı kullanılmıştır. Analizlerde deneysel sürecin sonunda Deney ve Kontrol grubuna, aynı ölçek paketleri tekrar uygulanmış ve gruplara ait ön-test ve son-test sonuçları, hem ölçeklerin alt-boyutları, hem de araştırmanın alt problemlerini içerecek şekilde, "t-Testi" ve "Çift Yönlü Varyans Analizi" testleri kullanılarak karşılaştırılmıştır. Araştırmanın sonucunda, deney grubunda yer alan ve düzenli egzersiz programına katılan kişilerin, stres ve yetersiz öz-yeterlik algılarında, kontrol grubunda yer alan kişilere oranla önemli ölçüde azalma meydana geldiği, aynı zamanda deney grubunun mutluluk algı puanlarının, kontrol grubuna oranla oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Düzenli egzersiz programına katılan kişilerde serbest zaman doyum düzeylerinin, tüm alt boyutlarda, kontrol grubunda yer alan ve düzenli egzersiz programına katılmayan kişilere oranla artış gösterdiği de görülmektedir. Sonuç olarak, yoğun iş temposuna sahip kişilerin, serbest zamanlarını düzenli bir egzersiz programına katılarak değerlendirmelerinin, onların sosyal ve psikolojik duygu durumlarında olumlu değişimlere neden olabileceği söylenebilmektedir.